AĞRÂZÜ’s-SİYÂSE - TDV İslâm Ansiklopedisi

AĞRÂZÜ’s-SİYÂSE

اغراض السياسة
AĞRÂZÜ’s-SİYÂSE
Müellif: M. NAZİF ŞAHİNOĞLU
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 1988
Erişim Tarihi: 09.11.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/agrazus-siyase
M. NAZİF ŞAHİNOĞLU, "AĞRÂZÜ’s-SİYÂSE", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/agrazus-siyase (09.11.2024).
Kopyalama metni

Müellifinin Aġrâżü’s-siyâse fî iġrâżi’r-riyâse (devlet başkanı olmanın siyasî gayeleri) olarak adlandırdığı eseri, çağdaşı ve meslektaşı Muhammed Avfî ile, onun Lübâbü’l-elbâb’ının nâşiri Muhammed b. Abdülvehhâb-ı Kazvînî İʿrâżü’r-riyâse fî aġrâżi’s-siyâse, Kâtib Çelebi ve ondan faydalananlar Aġrâżü’s-siyâse fî ʿilmi’r-riyâse, Zebîhullah Safâ ise Aġrâżü’s-siyâse fî iʿrâżi’r-riyâse gibi farklı adlarla zikrederler. Semerkandî, sanatkârane bir üslûpla kaleme aldığı bu eserinde Hz. Yûsuf, Hz. Süleyman ve Hz. Muhammed gibi büyük peygamberlerin, Hulefâ-yi Râşidîn ve Amr b. Âs gibi sahâbîlerin yanı sıra, eski İran Hükümdarı Cemşîd’den başlayıp hizmetinde bulunduğu ve sarayında sâhib-dîvân-ı resâil olarak görev yaptığı Celâleddin Kılıç Tamgaç Han (ö. 600/1204) zamanına kadar, çeşitli milletlere ve hânedanlara mensup adalet ve fazilet timsali yetmiş beş kadar meşhur hükümdarın örnek davranışlarını anlatmış, onların muhtelif gayelerle söyledikleri hikmetli sözlerin açıklamasını yapmıştır. Bu arada tıbbî vb. pek çok meseleye de temas etmiştir. Eserinde Eflâtun ve Aristo gibi düşünürlerin siyaset felsefelerine de yer veren Semerkandî, Aġrâżü’s-siyâse’nin hemen hemen bütün bölümlerini Arapça, Farsça şiir ve örneklerle süslemiş, gereken yerlerde âyet ve hadisler zikretmiştir.

Henüz neşredilmemiş olan Aġrâżü’s-siyâse’nin altı yazma nüshası bilinmektedir (bk. Storey, I/2, s. 1087). Bunların en iyisi, Süleymaniye Kütüphanesi’ndeki (Ayasofya, nr. 2844) son tarafı eksik nüshadır.


BİBLİYOGRAFYA

Burhâneddin es-Semerkandî, Aġrâżü’s-siyâse, Süleymaniye Ktp., Ayasofya, nr. 2844, vr. 10b, str. 9, vr. 12a-13b.

Ahmed Ateş, Sindbad-nâme [Semerkandî], İstanbul 1947, Mukaddime, s. 70-82.

Nizâmî-i Arûzî, Çehâr Maḳāle (nşr. Muhammed Muîn), Tahran 1333 hş., s. 233.

Avfî, Lübâbü’l-elbâb (nşr. E. Browne – Muhammed Kazvînî), London 1906, I, 91, 313.

Emin Ahmed-i Râzî, Heft İḳlîm (nşr. Cevâd Fâzıl), Tahran 1341/1962, III, 343-344.

, I, 130.

H. Ethé, Târîḫ-i Edebiyyât-ı Fârsî (trc. Rızâzâde-i Şafak), Tahran 1337 hş., s. 130.

, I/2, s. 1086-1087.

Zebîhullah Safâ, Târîḫ-i Edebiyyât der Îrân, Tahran 1347, II, 999-1000.

A. Münzevî, Fihrist, Tahran 1349 hş., II/2, s. 1541.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1988 yılında İstanbul’da basılan 1. cildinde, 479 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER