TDV İslâm Ansiklopedisi editörleri tarafından tespit edilen ilişkili maddeler aşağıda sunulmaktadır. Fakat, ANADOLU maddesi ile arasında alaka kurulabilecek ansiklopedi maddeleri bunlarla sınırlı olmayabilir.
TÜRKİYE
Topraklarının bir kesimi Avrupa’da, bir kesimi Asya’da bulunan Ortadoğu ve Akdeniz ülkesi.
RUM
Roma, Bizans, Rumlar ve Anadolu’yu ifade eden bir isim.
MALAZGİRT MUHAREBESİ
1071’de Bizans’la yapılan ve Türkler’e Anadolu’nun kapılarını açan meydan savaşı.
ANADOLU SELÇUKLULARI
ANADOLU BEYLİKLERİ
XIII. yüzyıldan itibaren Anadolu’nun çeşitli bölgelerinde kurulmuş olan Türk beyliklerine verilen genel ad.
AHÎLİK
XIII. yüzyılda Anadolu’da görülmeye başlayan ve bir süre sonra Osmanlı Devleti’nin kurulmasında önemli rol oynayan dinî-içtimaî teşkilât.
BÂCİYÂN-ı RÛM
XIII. yüzyılda Anadolu’da kadınların oluşturduğu ileri sürülen bir teşkilât.
ANADOLU EYALETİ
Osmanlı Devleti’nde XIV. yüzyıl sonlarında kurulan önemli bir eyalet.
YÖRÜKLER
Anadolu ve Rumeli’de yaşayan büyük Türkmen topluluklarının ortak adı.
EMİR HANI
Anadolu Türk mimarisindeki ilk şehir hanı.
GEVHER NESİBE DÂRÜŞŞİFÂSI ve TIP MEDRESESİ
Anadolu’da İslâmî döneme ait en eski hastahane ve dünyanın ilk tıp fakültesi.
İSTİKLÂL HARBİ
1919’dan 1922’ye kadar süren ve Batı Anadolu’yu işgal eden Yunan ordusunun imhasıyla sonuçlanan, Mustafa Kemal Atatürk’ün önderliğinde Türk milletinin kurtuluş mücadelesi.
BİZANS
Roma İmparatorluğu’nun devamı olarak 330-1453 yılları arasında Balkan yarımadası, Anadolu, Suriye, Filistin ve Mısır’da hüküm süren ve Doğu Roma diye de anılan imparatorluk.
BEKTAŞÎLİK
XIII. yüzyılda Kalenderîlik içinde teşekküle başlayıp XV. yüzyılın sonlarında Hacı Bektâş-ı Velî an‘aneleri etrafında Anadolu’da ortaya çıkan bir tarikat.
BAYRAMİYYE
Hacı Bayrâm-ı Velî (ö. 833/1429-30) tarafından Ankara ve çevresinde kurulan bir Türk tarikatı.
KARAKEÇİLİ
Anadolu’daki Türk oymaklarından biri.
ANADOLU ve RUMELİ MÜDÂFAA-i HUKUK CEMİYETİ
Mondros Mütarekesi’nden sonra istilâcılara karşı kurulan mahallî cemiyetlerin Sivas Kongresi’nde birleştirilmesiyle oluşan siyasî teşkilât.
ABDULLAH-ı İLÂHÎ
Nakşibendiyye tarikatının Anadolu ve Rumeli’de yayılmasına öncülük eden mutasavvıf, âlim ve şair.
ZENGÎLER
Musul ve Halep merkez olmak üzere el-Cezîre, Doğu Anadolu ve Suriye’de hüküm süren Türk-İslâm hânedanı (1127-1233).
AKKOYUNLULAR
XV. yüzyılda Doğu Anadolu, Azerbaycan ve Irak’ta hüküm süren Türkmen hânedanı (1340-1514).
KARAKOYUNLULAR
Doğu Anadolu, Azerbaycan, İran ve Irak’ta hüküm süren Türkmen hânedanı (1351-1469).
ANADOLU KAZASKERİ
DİCLE KÖPRÜSÜ
Anadolu’da XI. yüzyılda inşa edilen en eski köprü.
ÇİFTE MİNARELİ MEDRESE
Erzurum’da Anadolu’nun en büyük Selçuklu medresesi.
TAHTACILAR
Batı ve Güney Anadolu’da bulunan Alevî inançlı Türkmen topluluğu.
BABAÎLİK
Anadolu Selçukluları devrinde, Orta ve Güneydoğu Anadolu’da Baba İlyas’a bağlı Türkmenler’in isyanı dolayısıyla ortaya çıkan ve gayri Sünnî bir istikamette gelişen dinî-tasavvufî hareket.
CELÂLÎ İSYANLARI
XVI ve XVII. yüzyıllarda Osmanlı idaresine karşı Anadolu’da meydana gelen isyanların genel adı.
DEDE
Anadolu’da kurulan bazı tarikatlarda belli bir mertebeye ulaşan dervişlere verilen unvan.
MENTEŞE
Anadolu beylikleriyle Osmanlılar döneminde Anadolu’nun güneybatısını içine alan bölge.
TEKE-İLİ
Anadolu’nun güneybatısında yer alan ve merkezi Antalya olan sancak.
MİRYOKEFALON SAVAŞI
Anadolu Selçuklu Sultanı II. Kılıcarslan ile Bizans İmparatoru I. Manuel Komnenos arasında 1176’da meydana gelen ve Bizans’ın Anadolu’yu Türkler’den geri alma ümidini tamamen yok eden savaş.
BIYIKLI MEHMED PAŞA
Doğu Anadolu’nun fethinde büyük rol oynayan Osmanlı devlet adamı ve Diyarbekir beylerbeyi.
BATTAL GAZİ
Emevîler devrinde Anadolu’da Bizans’a karşı yapılan savaşlarda ün kazanmış, müslümanlar ve bilhassa Türkler arasında büyük bir gazi-velî hüviyetiyle yüceltilip destan kahramanı yapılmış müslüman emîr.
MENÂKIB-ı HOCA-i CİHÂN
Vâhidî’nin (ö. X./XVI. yüzyıl) Anadolu’daki derviş zümrelerine dair Türkçe eseri.
KÜRTLER
HAMİDİYE ALAYLARI
II. Abdülhamid döneminde Doğu Anadolu’da aşiretlerden oluşturulan hafif süvari birlikleri.
ÇOBANOĞULLARI
Kuzeybatı Anadolu’da XII. yüzyıl sonlarında kurulan bir Türk beyliği.
SALTUKLULAR
Merkezi Erzurum olmak üzere Doğu Anadolu’da hüküm süren Türk-İslâm hânedanı (1071-1202).
ŞEDDÂDÎLER
951-1175 yılları arasında Arrân ve Doğu Anadolu’nun bazı şehirlerinde hüküm süren bir İslâm hânedanı.
ÇAPANOĞULLARI
XVIII-XIX. yüzyıllarda Bozok merkez olmak üzere Orta Anadolu’da hâkimiyet kuran âyan ailesi.
KARESİOĞULLARI
XIII. yüzyılın sonu ile XIV. yüzyılın ilk yarısında Kuzeybatı Anadolu’da hüküm süren bir Türk beyliği.
ERETNAOĞULLARI
1335-1381 yılları arasında Sivas ve Kayseri merkez olmak üzere Anadolu’da hüküm süren bir Türk beyliği.
HAÇLILAR
XI. yüzyılın sonlarında Avrupa dünyasının “Kudüs’ü kurtarma” sloganı ile, Türkler’i Anadolu’dan atmak ve bütün Ortadoğu’yu ele geçirmek için başlattığı siyasî amaçlı askerî harekâta katılanlara verilen ad.
