ASSEMANI, Giuseppe Simonio

1687’de Trablusşam’da doğdu. Dokuz yaşında amcası tarafından Roma’ya götürülüp Collegio dei Maroniti (Mârûnîler Koleji) diye tanınan dinî merkeze teslim edildi. Burada Doğu dilleri yanında Latince ve diğer Batı dillerini de öğrendi. Yirmi üç yaşında Vatikan Kütüphanesi’ne memur oldu ve bir din adamı olarak da takdis edildi. 1715 yılında Papa XI. Clemente tarafından Mısır’a gönderildi. Geri dönüşünde buradan çok sayıda Arapça ve başka dillerde yazılmış metinleri toplayarak Vatikan Kütüphanesi’ne getirdi. Daha sonra Kıbrıs, Şam, Halep, Trablusşam ve Beyrut gibi Mârûnîler’in yaşadığı yerleri ziyaret edip yeni metinler topladı ve böylece Vatikan için bir yazma eserler çekirdeği meydana getirdi. Bu seyahatleri sırasında topladığı yazmalar arasında bir İncil tercümesi, bir Mısır kroniği, Târîh-i Nişancı, Binbir Gece Masalları tercümesi ve Muammeyât (Vat. Turco, nr. 59-62, 105) gibi Türkçe eserler de bulunmaktadır. Dört büyük cilt halinde kaleme aldığı ve 1719, 1721, 1725, 1728 yıllarında Roma’da yayımladığı Bibliotheca Orientalis Clementino-Vaticana adlı kitap, Avrupa’da orientalizm üzerine yazılmış ilk ciddi eserler arasında yer almaktadır. Ortadoğu’nun edebiyat tarihi yanında dinî tarihini de ihtiva eden bu eser Süryânî âlemini Avrupa’ya tanıttığı gibi Assemani’nin ününü de her tarafa yaymıştır.

1720 yılında İtalya’nın Bologna şehrinde bulunan L. F. Marsigli tarafından toplanmış Şark yazmalarının envanterini çıkarmak için davet aldı. Yaptığı çalışma neşredilmemekle beraber V. Rosey tarafından hazırlanan ve 1885’te bastırılan katalogda geniş ölçüde kullanıldı. 1736 yılında Papa XII. Clemente tarafından yeni bir seyahatle görevlendirildi. Fakat bu defa Avrupa ve İran cephelerinde çetin savaşlara girmiş bulunan Osmanlı Devleti, bir de din buhranı çıkmasından endişe ederek onu pek iyi karşılamadı. Bununla beraber Assemani o yılın yaz mevsiminde Lübnanlı Mârûnîler’in düzenlediği konsile katıldı ve bir de rapor kaleme aldı. Daha sonra tekrar Vatikan Kütüphanesi’ndeki görevine döndü ve hazırladığı eserleri yayımlamaya devam etti. Din hukuku yanında takvim ve gramer konularını da ele almasından başka büyük bir yazmalar katalogu hazırlamaya başladı. Halen Vatikan Kütüphanesi’nde (Vat.Lat. nr. 13204) kayıtlı bulunan bu eserde, 1768 yılında sayıları on üç olan Türkçe yazmalar da yer almaktadır. Mârûnîler bir jest olmak üzere onu Sur şehri metropoliti seçtiler ve doğum yeri saydıkları Hasrun kasabasına bir büstünü diktiler. 1751 yılında Burbon hânedanından Napoli Kralı Carlo, ailesinin ve ülkesinin bir tarihini sipariş etmek için onu yanına davet ederek kendisine resmî tarihçi unvanını verdi. Assemani beş yıl kadar süren bu çalışması sonunda dört cilt tutan bir eser meydana getirdi. Çağdaşı İtalyan kronik yazarı Ludovico Antonio Muratori kendi dev eserini hazırlarken ondan geniş ölçüde faydalandı. Doğu bilimleri araştırmalarında çağdaş usullerin temelini atan Assemani 13 Ocak 1768 tarihinde öldü ve Roma’daki Collegio dei Maroniti’nin kilisesine gömüldü.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1991 yılında İstanbul’da basılan 3. cildinde, 504-505 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.