ASSEMANI, Simone

19 Şubat 1752’de Roma’da doğdu. Mârûnî olan ataları Lübnan menşelidir. Roma’da tahsilini tamamlayıp rahipliği seçti ve hemen ardından ilmî çalışmalara başladı. Kendisinin kaleme aldığı, fakat sonraları tartışılan hayat hikâyesine göre 1785’te Padova şehrindeki dinsel seminer diye adlandırılan kuruluşta Şark dilleri eğitimi aldı ve iki yıl sonra eser vermeye başladı. Venedik şehrindeki merkez kütüphanesinde Câhiliye devri edebiyatıyla ilgili, hümanizm devrinden zamanımıza kadar birçok eser toplayan Nani ailesine ait yazmaların ve kûfî paraların katalogunu hazırladı. 1807’de Padova Üniversitesi’nde akademik kariyerine başladı. 7 Nisan 1821’de Padova’da ölene kadar da burada kaldı.

Araştırma alanı Şark kültürü ve medeniyeti olan Assemani çalışmalarını çeşitli Avrupa kütüphanelerinde de sürdürmüştür. Viyana’da bulunan Şark eserlerini incelediği bilinmektedir. Atalarının dili olan Arapça, Süryânîce yanında Latince ve Fransızca biliyordu. Ayrıca Türkçe ve Farsça’yı da öğrenmişti. Assemani aslında Şark çalışmalarını ailesinden devralmıştı. Dedesi Giuseppe Simonio, Vatikan Kütüphanesi’nde mevcut Şark yazmalarının dört cilt halinde katalogunu yayımlamış, Stefano Evodio ise Floransa’da bulunan Medici Laurenziana ve Roma’daki Chigi ailesinin kütüphanesini Vatikan adına düzenlemişti. Napolyon Bonapart’ın Mısır seferi esnasında Akkâ şehri önünde Cezzâr Ahmed Paşa’ya karşı yenilip başarısız kalması sonucu Ahmed Paşa’nın duruma hâkim olmasıyla ilgili bir yazısı dışında tarih alanında müstakil bir eseri bulunmamaktadır (Contadini, bibl.). Assemani, Arap-İslâm edebiyatının Avrupa’daki etkisi ve bilhassa şiir etkileşimini etraflıca inceleyen ilk araştırmacılar arasında yer alır. Câhiliye devri üzerinde durmuş, bu devri ilmî muhit yanında geniş bir çevreye de tanıtmıştır. Mensubu bulunduğu mezhebin ve cemaatinin dinî yönlerini aydınlatan eserler kaleme almıştır. Bizzat yazdığı eserler kadar yaptığı yazışmalar da Venedik şehrindeki Şehir Müzesi’nde (Museo Livico Correr) ve bazı merkezlerde toplanmıştır.

Eserleri. 1. Catalogo de codici manoscritti orientali della Biblioteca Naniana compilato dall’abate Simone Assemani, professore di lingue orientali del Seminario e socio dell’Accademia delle Scienze Belle Lettere ed Arti di Padova. Vi s’aggiunge l’illustrazidane delle monete cufiche del Museo Naniano (I-II, Padova 1787-1792). Müellifin Nani ailesine ait Şark eserlerini ihtiva eden bu katalogunu tamamlayan eseri Spiegazione di due rarissime medaglie cufiche della famiglia degli Ommiadi adını taşır (Milano 1818).

2. Globus caelestis cufico-arabicus Veliterni Musei Borgiani... illustratus, praemissa eiusdem de arabicum astronomia dissertatione (Patavii 1790).

3. Dichiarazione di una mappa turchesca incisa in quattrotavole di legno ritrovate nell’Archivio dell’eccelso Consiglio di Dieci. Fatta dall’abate Simone Assemani, professore di lingue orientali nel seminario di Padova (Venezia 1875). Tunuslu Hacı Ahmed adında biri tarafından hazırlandığı ileri sürülen, tahta üzerine yapılmış ve Türkçe yazılmış bu dünya haritasıyla diğer bazı haritalar üzerindeki çalışmaları ihtiva eder. Türk-Venedik kültür, coğrafya ve fen alanlarındaki ilişkiler üzerinde özel bir yeri bulunan bu malzeme çok sayıda araştırmacının dikkatini çekmiştir. Ancak haritayı Venedikli tanınmış tercüman Michele Membrè’nin takma adla hazırladığına dair yeni bazı görüşler de vardır (Bellingieri, bibl.).

Assemani, bunların dışında Luigi Ferdinando Marsigli’nin topladığı, Bologna’da mevcut yazmaların bir katalogunu da yapmış, fakat bu katalog basılmamış, yazma halinde kalmıştır (nr. 2951).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2020 yılında Ankara’da basılan (gözden geçirilmiş 2. basım) EK-1. cildinde, 127-128 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.