https://islamansiklopedisi.org.tr/ayas-aga
Babasının adı Abdullah olan Ayas Ağa’nın doğum tarihi ve yeri bilinmemektedir. Fâtih Sultan Mehmed dönemi mimari faaliyetlerinde görev almış, büyük bir ihtimalle aynı dönemin meşhur mimarlarından Atik (Âzatlı) Sinan ile birlikte İstanbul’daki Fâtih Külliyesi’nin (1463-1471) yapımında çalışmıştır. II. Bayezid döneminin başlarında hayatta olan Ayas Ağa’nın hangi yapılarda doğrudan görev aldığı kesinlikle bilinmemekte, fakat 892 (1487) tarihli mezar taşı kitâbesinde “üstat” unvanıyla anılmasından, mesleğinde önde gelen bir şahsiyet olduğu anlaşılmakta ve yaşadığı dönemin belli başlı yapılarının pek çoğunda çalıştığı tahmin edilmektedir. Yapımını üstlendiği eserlerin adlarının da tam olarak bilinmemesine karşılık, 879 (1474-75) tarihli bir vakfiyeden, kendi adına biri Afyon’da olmak üzere iki cami ve bir mektep yaptığı ve bu hayrata mallarını bağışladığı öğrenilmektedir. İstanbul Şehzadebaşı’nda Mimar Ayas Mescidi (Saraçhanebaşı Mescidi) ve Mimar Ayas Mektebi olarak tanınan iki yapı, mimarın mezarıyla birlikte 1957 yılında yol açmak için ortadan kaldırılmıştır. Afyon’daki camisinin yıkılış tarihi ise bilinmemektedir.
BİBLİYOGRAFYA
Ayvansarâyî, Hadîkatü’l-cevâmi‘, I, 122.
L. A. Mayer, Islamic Architechs and Their Works, Genève 1956, s. 55-56.
Ayverdi, Osmanlı Mi‘mârîsi III-IV, s. 456-457.
Zeki Sönmez, Başlangıçtan XVI. Yüzyıla Kadar Anadolu’daki İslâm ve Türk Devri Yapılarında Çalışan Sanatkârlar (doktora tezi, 1981), İÜ Ed.Fak., s. 301-302.
İbrahim Hakkı Konyalı, “Fatih’in Mimarı Ayas’ın Mezarını ve Mescidini Yıktırmayacağız”, Tarih Hazinesi, I/2, İstanbul 1950, s. 93-95.
F. İ. Ayanoğlu, “Fâtih Devri Ricâli Mezartaşları ve Kitâbeleri”, VD, sy. 4 (1958), s. 201.
Görseller
eski kabri – İstanbul
