TDV İslâm Ansiklopedisi editörleri tarafından tespit edilen ilişkili maddeler aşağıda sunulmaktadır. Fakat, BATILILAŞMA maddesi ile arasında alaka kurulabilecek ansiklopedi maddeleri bunlarla sınırlı olmayabilir.
TANZİMAT
Sultan Abdülmecid’in yayımladığı mülkî ıslahat programı ve bunun uygulandığı dönem.
ISLAHAT
Özellikle Osmanlılar’da çeşitli alanlarda yeniden yapılanma, bozulan kurumları çağdaş ihtiyaçlara göre eski haline getirme ve yenileme faaliyet ve düşüncelerini ifade eden terim.
ISLAHAT FERMANI
Tanzimat’ın ilânından sonraki uygulamalarla ilgili olarak özellikle gayri müslimlere yeni haklar tanıyan 1856 tarihli hatt-ı hümâyun.
Batılılaşma hareketinin öncülerinden
MUSTAFA REŞİD PAŞA
Osmanlı sadrazamı, Tanzimat döneminin önde gelen devlet adamlarından.
ŞİNÂSİ
Batılılaşma dönemi öncülerinden, şair ve gazeteci.
Batılılaşma taraftarı cemiyet
CEM‘İYYET-i İLMİYYE-i OSMÂNİYYE
Tanzimat döneminde Osmanlı aydınları tarafından modern ilmi ve kültürü yaymak için kurulan cemiyet.
Batılılaşma dönemi hukukî faaliyetlerinden
HUKŪK-ı ÂİLE KARARNÂMESİ
1917 tarihli Osmanlı aile kanunu.
Batılılaşma dönemi hukukî faaliyetlerinden
MECELLE-i AHKÂM-ı ADLİYYE
Osmanlı Devleti’nde 1868-1876 yılları arasında hazırlanan ve daha çok borçlar, eşya ve yargılama hukuku esaslarını içeren kanun.
Batılılaşma faaliyetleri çerçevesindeki reformları düzenlemekle görevli kurum
MECLİS-i VÂLÂ-yı AHKÂM-ı ADLİYYE
II. Mahmud’un kurduğu, reformları planlayıp icrasını denetleyen yüksek yasama ve yargı organı.
Batılılaşma faaliyetleri çerçevesinde kurulan müessese
MUZIKA-yi HÜMÂYUN
Osmanlılar’da mehterhânenin yerine kurulan saray bando ve orkestrası; buna icracı yetiştirmek ve Türk mûsikisi öğretimi vermek amacıyla oluşturulan kuruluş.
Batılılaşma fikrini benimseyen Garpçılık hareketinin yayın organı
İCTİHAD
Abdullah Cevdet’in (ö. 1932) idaresi altında yayımlanan ilmî, siyasî ve edebî muhtevalı dergi.
Batılılaşma faaliyetleri çerçevesinde kurulan mahkeme
DÎVÂN-ı AHKÂM-ı ADLİYYE
Tanzimat döneminde kurulan ilk Osmanlı temyiz mahkemesi.
Batılılaşma faaliyetleri çerçevesinde kurulan müessese
ŞÛRÂ-yı DEVLET
1868’de idarî yargı ve danışma organı olarak kurulan meclis.
Batılılaşma dönemi hukukî faaliyetlerinden
ARAZİ KANUNNÂMESİ
Tanzimat döneminde hazırlanan Osmanlı arazi kanunu.
Batılılaşma faaliyetleri çerçevesinde kurulan mahkemeler
NİZÂMİYE MAHKEMELERİ
Tanzimat’tan sonra kurulan ve şer‘î hususlar dışındaki davalara bakan mahkemeler.
Batılılaşma faaliyetleri çerçevesinde kurulan müessese
ENCÜMEN-i DÂNİŞ
Türkiye’de Tanzimat’tan sonra Batı’daki benzerleri yolunda kurulan resmî ilk akademik müessese.
Batılılaşma faaliyetleri çerçevesinde kurulan müessese
MAÂRİF-i UMÛMİYYE NEZÂRETİ
Osmanlı Devleti’nde 1857’de kurulan ve Cumhuriyet döneminde Maarif Vekâleti adını alan teşkilât.
Batılılaşma faaliyetleri çerçevesinde kurulan müessese
DÂRÜLFÜNUN
Osmanlı Devleti’nde XIX. yüzyılda kurulan yüksek öğretim müessesesi.
Batılılaşma dönemi kurumlarından
DÂRÜLELHAN
Osmanlı Devleti’nde kurulan ilk resmî mûsiki mektebi.
Batılılaşma taraftarlarından
MÜNİF MEHMED PAŞA
Osmanlı devlet adamı, eğitimci ve düşünür.
Batılılaşma taraftarlarından
ABDULLAH CEVDET
Son devir fikir ve siyaset adamı, Jön Türk hareketini başlatanlardan biri.
Batılılaşma taraftarlarından
AHMED RIZÂ
Jön Türk hareketi liderlerinden ve Türk siyaset adamı.
Batılılaşma taraftarlarından
GÖKALP, Ziya
Türkçülük akımının nazariyatçısı, fikir adamı, sosyolog ve eğitimci.
Batılılaşma döneminin edebî şahsiyetlerinden
KÂMİL PAŞA, Yûsuf
Osmanlı sadrazamı.
Batılılaşma döneminin edebî şahsiyetlerinden
ABDÜLHAK HÂMİD TARHAN
Tanzimat’tan sonraki yenileşme devri Türk edebiyatının tanınmış şair ve tiyatro yazarı.
Batılılaşma döneminin edebî şahsiyetlerinden
AHMED MİDHAT EFENDİ
Yazar, gazeteci, romancı ve nâşir.
Batılılaşma düşüncesine uygun yayınlar yapan dergi
MECMÛA-i FÜNÛN
Münif Mehmed Paşa’nın ön ayak olmasıyla yayımlanan aylık ilim, fen ve kültür dergisi.
Batılılaşma üzerine yazan sosyolog
BERKES, Niyazi
Türk sosyologu.
Batılılaşma üzerine yazan sosyolog
TURHAN, Mümtaz
Son dönem Türk fikir adamı ve sosyal bilimci.
Batılılaşma etkisiyle ortaya çıkan edebî tür
ROMAN
Zamanı, mekânı, olayları ve kişileriyle gerçek hayata ve kurguya dayanan, çok çeşitli anlatım tekniklerinin kullanıldığı edebî eser türü.
