https://islamansiklopedisi.org.tr/besbes-b-amr
Adı Besbese (İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, I, 182-183; İbn Hacer, I, 147) veya Büseyse (Müslim, “İmâre”, 145) olarak da kaydedilmiştir; ancak Büseyse’nin onun lakabı olduğu anlaşılmaktadır. Medine civarındaki Cüheyne kabilesine mensup olup ensarın dostça münasebet kurduğu (halîf) kimselerdendir. Kaynaklar ondan, Bedir Gazvesi’nden önce gönderilen keşif kolundaki görevi vesilesiyle söz ederler.
Hz. Peygamber ordusuyla Bedir’e hareket etmeden önce Cüheyne kabilesinden Besbes b. Amr ile Adî b. Ebü’z-Zağbâ’yı (الزغباء) düşman birlikleri hakkında bilgi toplamak üzere görevlendirmişti. Besbes ile Adî, Bedir Kuyusu yakınındaki tepede develerini çökertip ellerine tulumlarını alarak su temin etme bahanesiyle kuyunun yanına gittiler. Kuyu çevresinde bulunan ve Ebû Süfyân’ın Suriye taraflarından gelecek olan kervanını bekleyen iki kızdan birinin diğerine şöyle söylediğini duydular: “Yarın veya öbür gün kervan geliyor; onlara hizmet edip kazandığım para ile senin borcunu ödeyeceğim.” Böylece kervanın henüz Bedir’e gelmediğini anlayarak bu haberi Hz. Peygamber’e ulaştırdılar. Bu konuda İbn Sa‘d değişik bir rivayete yer vermiş, Besbes ile Adî’nin Bedir’e geldikleri zaman Ebû Süfyân’ın kervanının geçip gittiğini tesbit ettiklerini ve geri dönüp durumdan Hz. Peygamber’i haberdar ettiklerini zikretmiştir (eṭ-Ṭabaḳāt, III, 496). Besbes ayrıca Hz. Ali, Zübeyr b. Avvâm ve Sa‘d b. Ebû Vakkās’la birlikte aynı maksatla Bedir Kuyusu’na tekrar gönderilmiştir. Bu defa Mekke ordusuna mensup olan ve su almak için kuyuya gelen bazı kişiler yakalanıp Hz. Peygamber’in huzuruna getirilmiş, kendilerinden askerlerin iâşesi için günde kaç deve kesildiği öğrenilerek düşman ordusunun 900-1000 civarında olduğu tahmin edilmiştir.
Uhud Gazvesi’nde de bulunduğu belirtilen Besbes’in hayatının diğer yönlerine ve ölüm tarihine dair kaynaklarda bilgi yoktur.
BİBLİYOGRAFYA
Müslim, “İmâre”, 145.
Vâkıdî, el-Meġāzî, I, 22, 40, 51, 169.
İbn Hişâm, es-Sîre, II, 265-266, 353.
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, II, 12, 15, 24; III, 496, 560.
Taberî, Târîḫ (Ebü’l-Fazl), II, 433, 437.
İbn Abdülber, el-İstîʿâb, I, 180-181.
Kādî İyâz, Meşâriḳu’l-envâr, Kahire 1401/1980, I, 112.
İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, I, 182-183.
a.mlf., el-Kâmil, II, 119.
Nevevî, Şerḥu Müslim, XIII, 44.
Ali b. Muhammed el-Huzâî, Taḫrîcü’d-delâlâti’s-semʿiyye (nşr. Ahmed M. Ebû Selâme), Kahire 1401/1981, s. 469-470.
İbn Hacer, el-İṣâbe, I, 147.
Hamîdullah, Hz. Peygamberin Savaşları, s. 161.
