BOSCH VILÁ, Jacinto

14 Nisan 1922’de İspanya’nın kuzeydoğusundaki Gerona eyaletinin Figueras şehrinde doğdu. 1946’da Barselona Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sâmî Diller Bölümü’nden mezun olduktan sonra Zaragoza Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’ne asistan alındı. 1956 yılında Madrid Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde doktorasını tamamladı ve 1959’da Granada Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nde İslâm tarihi kürsüsüne geçti. 1968 Haziranından itibaren bu fakültenin dekan yardımcılığı, 1972-1973’te akademik faaliyetler başkanlığı, 1973-1976 arasında da Granada Üniversitesi’nin rektör yardımcılığı görevlerini üstlendi.

Hayatının yaklaşık kırk yılını İslâmî araştırmalara vakfeden ve bu sahadaki geniş bilgi birikiminden dolayı meslektaşları ile öğrencileri arasında “maestro” (üstat) lakabıyla anılan Bosch Vilá’nın ilmî kişiliği, görev yaptığı coğrafî mekânların da etkisiyle biri kuzeyde Aragon, diğeri güneyde Granada dönemi olmak üzere başlıca iki merhalede gelişti. 1959 yılına kadar olan kuzeydeki çalışmalarının büyük bir bölümünü, ağırlığını İslâmî devire verecek şekilde, Endülüs İslâm kaynaklarında es-Sağrü’l-a‘lâ (yukarı serhad) adıyla geçen Aragon bölgesinin siyasî ve sosyokültürel tarihine ayırdı. Bu şekilde daha önce yalnız Codera tarafından kısmen çalışılmış olan bu bölgenin tarihi, Bosch Vilá’nın sayıları otuza varan kitap, makale ve belge şeklindeki neşriyatıyla gün ışığına çıkmış oldu. Ayrıca bu sıralarda Murâbıtlar ve Aragon’un güneyindeki Şentemeriyetüşşark’ın (Şentemeriyyetü İbn Rezîn = Albarracin) İslâmî dönemi hakkında da iki monografi kaleme aldı. Bosch Vilá, 1959’dan 1985 yılına kadar devam eden Gırnata döneminde ise çalışmalarını daha farklı konularda yoğunlaştırdı. Bu konular sırasıyla şunlardır: 1. Kuzey Afrikalı müslümanların Endülüs tarihindeki yerleri, bu çerçevede siyasî ve sosyokültürel hayatları; 2. Mülûkü’t-tavâif dönemi, bu dönemde Endülüs’ün Kurtuba (Córdoba), İşbîliye (Sevilla), Meriye (Almeria), Gırnata (Granada) gibi şehirlerinde hayat; 3. İslâm hukuku, müesseseleri ve tarihi. Bu dönemdeki ferdî çalışmalarının yanında Cuadernos de historia del Islam ve Andalucía Islámica: Textos y Estudios adlarında iki derginin çıkarılmasına da öncülük etti.

Bosch Vilá, üretken ve titiz araştırmacı kişiliği sayesinde birçok ilmî kuruluşa üye oldu. Estudios Califales de Córdoba, Instituto Hispano-Arabe de Cultura, Middle East Studies Association of North America (International Association for Arabic and Islamic Studies) ve UNESCO üyesi olduğu kuruluşların bir kısmıdır. Ayrıca bazı araştırmalarıyla 1951’de Francisco Codera, 1953’te Franko, 1956’da Bernardo Zapater Marconell ödüllerini kazandı; 1985’te de Fundación para la Cultura de Sevilla adlı kuruluş, La Sevilla Islámica (711-1248) adlı eserinden ötürü kendisini ödüllendirdi.

Eserleri. Bosch Vilá’nın kitap, makale, tebliğ ve ansiklopedi maddesi olarak yetmişi aşkın yayını bulunmaktadır. Başlıca eserleri şunlardır:

1. El Oriente árabe en el desarrollo de la cultura de la Marca Superior. Aragon bölgesinin İslâmî dönem siyasî, sosyal ve kültürel tarihini ihtiva eden bu eser 1954’te Madrid’de yayımlanmıştır.

2. Los Almorávides. Bu eserinde Murâbıtlar hakkında bilgi vermektedir (Tetuán 1956).

3. Albarracín musulmán. Şentemeriyetüşşark’ın İslâmî dönem tarihiyle ilgilidir (Teruel 1959).

4. Historia de Sevilla. La Sevilla Islámica (711-1248). İşbîliye’nin İslâmî dönemdeki tarihi hakkında yazdığı bu eser 1984’te Sevilla’da neşredilmiştir.

Makalelerinden bazıları da şunlardır: “Los documentos árabes y hebreos de Aragón y Navarra” (Estudios de la Edad Media de la Corona de Aragón, V, Zaragoza 1952, s. 407-416); “A Propósito de una misión cristiana a la corte de al-Muqtadir Ibn Hūd” (Tamuda, II, Tetuán 1954, s. 97-105); “Los Banū Simāk de Málaga y Granada: una familia de cadíes” (Miscelánea de estudios árabes y hebraicos, XI, Granada 1962, s. 21-37); “Hacia un nuevo concepto de Historia del Islam” (Atti del terzo Congresso di studi arabi e islamici: Ravello, 1-6 settembre 1966, Napoli 1967, s. 211-230); “El Orientalismo espanêol” (Boletín de la Asociación Española de Orientalistas, II, Madrid 1967, s. 175-188); “Andalucía islámica: Arabización y berberización” (Andalucía Islámica: Textos y Estudios, I, Granada 1980, s. 9-42); “Los omeyas de al-Andalus (siglos VIII-X)” (Historia Universal Salvat, LXIV-LXV, Barselona 1981, s. 179-195).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1992 yılında İstanbul’da basılan 6. cildinde, 295-296 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.