HUICI MIRANDA, Ambrosio

Valencia’da (Belensiye) doğdu. Beyrut Saint Joseph Üniversitesi Doğu Dilleri Fakültesi’nde iki yıl (1905-1906) Arapça öğrendi. İspanya’ya dönerek Saragossa (Sarakusta) ve Salamanca (Şelemenka) üniversitelerinde felsefe ve sosyal bilimler okudu; Madrid Üniversitesi’nde doktora yaptı. 1911’de El Instituto de Valencia’da Latince hocası olarak göreve başladı ve ölünceye kadar bu şehirde yaşadı. İspanya İç Savaşı sırasında (1936-1939) mal varlığını kaybetti ve bir süre hapis yattı. Savaştan sonra zamanını ağırlıklı olarak Mağrib ve Endülüs tarihi üzerinde çalışmaya ve bu alanlarla ilgili kaynak eserleri neşir ve tercüme etmeye ayırdı. Yazdığı ve yayımladığı eserlerle bilhassa Murâbıt ve Muvahhid dönemleri uzmanlığıyla milletlerarası düzeyde adını duyurdu.

Eserleri. A) Telif Eserleri. 1. Estudio sobre la campaña de las Navas de Tolosa (Valencia 1916). 609 (1212) yılında Muvahhidler’le Kastilya Krallığı ve müttefikleri arasında gerçekleşen ve Endülüs’ün zevali açısından bir dönüm noktası teşkil eden İkāb savaşının sebepleri, seyri ve sonuçları hakkındadır.

2. Las grandes batallas de la Reconquista durante las invasioner Africanas (Madrid 1956). Endülüs’ün müslümanlardan geri alınması (reconquista) sürecinde Kastilyalılar ve Aragonlular’ın öncülük ettiği hıristiyan ordularıyla Murâbıtlar, Muvahhidler ve Merînîler arasında meydana gelen büyük savaşların ele alındığı bir araştırmadır.

3. Historia política del imperio almohade (Tetuán 1956-1957). İki cilt olup Muvahhidler’in siyasî tarihiyle ilgilidir.

4. Historia musulmana de Valencia y su región. Novedades y rectificaciones (Valencia 1970). Müellif, üç cilt olan bu eserin başında Ortaçağ İspanya tarihi açısından Arapça kaynakların önemi üzerinde durmakta, bunların Latince kaynaklardan daha ayrıntılı ve çok defa daha sağlam bilgiler içerdiğini belirttikten sonra İspanyol meslektaşlarının Arapça bilmedikleri için bu bilgilerden yararlanamayışlarını ciddi bir kusur olarak değerlendirip bu durumun onları İspanya’daki İslâm varlığı konusunda ön yargılı davranmaya yönelttiğini vurgulamaktadır. Eserin I. cildinde Valencia’nın Araplar tarafından fethi, bölgenin coğrafî özellikleri, nüfus yapısı ve fetihten mülûkü’t-tavâif döneminin sonuna kadar geçirdiği siyasî gelişmeler; II. ciltte İslâm kaynaklarında “Seyyid” diye anılan Kastilyalı şövalye Rodrigo Diaz de Vivar’ın (El Cid Campeador) Belensiye’yi işgali (1094) ve burada kaldığı yıllar içerisinde şehir halkının karşılaştığı sıkıntılar; III. ciltte bölgenin Murâbıtlar ve Muvahhidler dönemindeki tarihi ayrıntılı biçimde ele alınmıştır.

B) Neşirleri. 1. Las Crónicas latinas de la reconquista (I-II, Valencia 1913). Yazar bu çalışmasıyla “reconquista”ya dair Latince kaynakları neşretmiştir.

2. al-Bayān al-Muġrib (Tetuán 1963). İbn İzârî’nin eseri el-Beyânü’l-muġrib’in üçüncü bölümünün başka nüshalarını da dikkate alarak yaptığı yeni neşridir.

3. “Kitāb et-Tabīj fī l-Maġrib wa l-Andalus fī ʿaṣr al-Muvaḥḥidīn li-muʿallif maŷhūl” (Revista del Instituto Egipcio de estudios Islámicos en Madrid, IX-X [Madrid 1961-1962], s. 15-256). Muvahhidler döneminde Endülüs ve Mağrib mutfağı için müellifi bilinmeyen önemli bir kaynaktır.

C) Tercümeleri. A. Huici Miranda, Colección de crónicas árabes de la Reconquista adlı eserinde “reconquista”ya dair şu Arap tarihlerini İspanyolca’ya çevirmiştir:

1. Al-Ḥulal al mawšiyya: crónica árabe de las dinastías almorávide, almohade y benimerín (Tetuán 1951). Müellifinin kimliği tartışmalı olan el-Ḥulelü’l-mevşiyye’nin tercümesidir.

2. al-Bayān al-Muġrib fī ijtiṣār ajbār mulūk al-Andalus wa al-Maġrib por Ibn Iḍhārī al-Marrakušī. Los almohades (I-II, Tetuán 1953-1954). el-Beyânü’l-muġrib’in Muvahhidler’le ilgili bölümünün çevirisidir.

3. Kitāb al-Muʿŷib fī taljīṣ ajbār al-Maġrib por Abū Muḥammad ʿAbd al-Wāḥid al-Marrakušī (Tetuán 1955). Abdülvâhid el-Merrâküşî’nin el-Muʿcib fî telḫîṣi aḫbâri’l-Maġrib adlı eserinin tercümesidir.

4. al-Anīs al-muṭrib bi-rawḍ al-Qirṭās fī ajbār mulūk al-Maġrib wātārīj Madīna Fās (Valencia 1964). İbn Ebû Zer‘in Ravżü’l-ḳırṭâs (el-Ḳırṭâs) adıyla meşhur olan eserinin çevirisidir.

5. Traducción de un manuscrito anónimo hispano-almohade de cocina (Madrid 1966). Neşrini yaptığı Kitâbü’ṭ-Ṭabîḫ’in tercümesidir.

Müellifin bunların dışında Colección diplomática de Jaime I, el Conquistador (Valencia 1966) adlı bir kitabı ile çeşitli ilmî dergilerde ve The Encyclopaedia of Islam’ın ikinci baskısında yayımlanmış birçok makale ve maddesi bulunmaktadır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1998 yılında İstanbul’da basılan 18. cildinde, 312 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.