BÜZÜRC b. MUHAMMED

Klasik kaynaklardan Muʿcemü’l-üdebâʾ, el-Vâfî ve el-Fihrist’in bir neşrinde (Kahire 1348) adının Berzah (برزخ), Rızâ Teceddüd neşrinde ise Nezerrah (نزرّح) şeklinde tesbit edildiği görülmektedir. Sezgin de Berzah’ı tercih etmiştir (GAS, VIII, 119). İbn Hacer ise adının Büzürc olduğunu söylemektedir. Büzürc, Farsça büzürg (büyük) kelimesinin Arapçalaşmış şeklidir.

Büzürc’ün hayatı hakkında yeterli bilgi bulunmadığı gibi doğum ve ölüm tarihleri de belli değildir. Benî Becîle’nin veya Benî Kinde’nin himayesinde bulunduğu kaydedilmektedir. Güçlü bir hâfızaya sahip olmakla beraber aynı bilgileri farklı zamanlarda farklı kaynaklara isnat ederek değişik şahıslara nakletmesi sebebiyle onun rivayetlerine olan güven sarsılmıştır. Ayrıca bilinmeyen ve tanınmayan topluluklardan rivayetlerde bulunması yalancı olarak nitelendirilmesine yol açmış ve bu yüzden son günlerini yalnızlık içinde geçirmiştir. Tâbiîn âlimlerinden Yûnus b. Ubeyd (ö. 139/756) onun için, “Ya en mükemmel veya en yalancı râvidir” diyerek şahsiyeti hakkındaki belirsizliği dile getirmiştir.

Daha çok aruz üzerinde çalışan Büzürc, Halîl b. Ahmed’in aruz konusunda ortaya koyduğu kuralları tenkit etmiş ve onun kurduğu dâireleri, koyduğu terimleri reddetmiştir. Büzürc’ün günümüze kadar geldiği bilinmeyen el-ʿArûżü’l-kebîr, el-ʿArûżü’ṣ-ṣaġīr, Meʿâni’l-ʿarûż (alfabetik olduğu söylenmektedir), en-Naḳż ʿale’l-Ḫalîl ve taġlîṭuhû fî Kitâbi’l-ʿArûż, Kitâbü’l-Evsaṭ fi’l-ʿarûż, Tefsîrü’l-ġarîb ve İbnü’n-Nedîm’in derilere yazılmış bir nüshasını gördüğünü söylediği Binâʾü’l-kelâm gibi çalışmaları bulunmaktadır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1992 yılında İstanbul’da basılan 6. cildinde, 521-522 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.