https://islamansiklopedisi.org.tr/cade-beni-cade
Kâ‘b b. Rebîa b. Âmir b. Sa‘saa’nın altı oğlundan biri olan Ca‘de’ye nisbetle Benî Ca‘de diye adlandırılan bu kabile İslâm’ın ilk dönemlerinde Yemâme bölgesinde, merkezi Felec olan Ekme (Ükme), Melâh ve Sıdâre’de yaşıyordu. Felec’e 7-8 fersah mesafedeki Gayl ve İnân adlı iki vadileri ve Atluhâ adında bir de su kaynakları vardı.
İbn Sa‘d’ın verdiği bilgiye göre Benî Ca‘de hicretin 9. (630) yılında İslâmiyet’i kabul etti ve Rukad (Rakkād) b. Amr’ı Hz. Peygamber’e elçi olarak gönderdi. Hz. Peygamber de Rukad’a Felec topraklarından verimli bir arazi parçası bağışladı ve kendisine buna dair bir de belge verdi. Benî Ca‘de’nin, Cerm kabilesiyle aralarında meydana gelen bir anlaşmazlık sebebiyle hakem olması için Hz. Peygamber’e başvurduğu bazı kaynaklarda zikredilmektedir.
Hz. Peygamber’e methiye yazan meşhur şair Nâbiga el-Ca‘dî (ö. 50/670), Hz. Ali ile Muâviye arasındaki hilâfet mücadelesinde Muâviye’nin barış teklifini Hz. Ali’ye götüren Ziyâd b. Eşheb ile Abdullah b. Zübeyr’in halifeliğini ilân ettiği yıllarda Horasan ve Kirman’da valilik yapan Abdullah b. Haşrec Benî Ca‘de’ye mensup olan meşhur kişilerdir.
Arabistan’ın güneyinde Yemen’de, bugün Bilâd-ı Âmir diye bilinen yerde yaşayan ve Ca‘de adıyla anılan başka bir Arap kabilesi daha vardır. Ancak bunların buraya göç eden az sayıdaki Yemâme Ca‘dîleri’nin yerli halk ile karışmasından meydana geldiği ve bundan dolayı Benî Ca‘de diye adlandırıldığına dair rivayetler vardır.
BİBLİYOGRAFYA
Tâcü’l-ʿarûs, “caʿd” md., ayrıca bk. VIII, 53.
İbnü’l-Kelbî, Cemhere (Nâcî), s. 352-355.
İbn Hişâm, es-Sîre, II, 249, 290.
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, I, 303.
İbn Hazm, Cemhere, s. 289.
Bekrî, Muʿcem, I, 184; II, 694; III, 1011, 1029; IV, 1253-1254, 1296-1297.
Sem‘ânî, el-Ensâb, III, 265.
Nüveyrî, Nihâyetü’l-ereb, II, 340-341.
Kalkaşendî, Nihâyetü’l-ereb, Beyrut 1405/1984, s. 199-200.
L. Caetani, İslâm Tarihi (trc. Hüseyin Cahid), İstanbul 1924-27, VI, 330.
el-Ḳāmûsü’l-İslâmî, I, 611.
Kehhâle, Muʿcemü ḳabâʾili’l-ʿArab, Beyrut 1402/1982, I, 193-194.
Muhammed Hamîdullah, el-Ves̱âʾiḳu’s-siyâsiyye, Beyrut 1403/1983, s. 318.
J. Schleifer, “Câde”, İA, III, 6.
W. Caskel, “ʿĀmir b. Ṣaʿṣaʿa”, EI2 (İng.), I, 441-442.
C. E. Bosworth, “D̲j̲aʿda (ʿAmir)”, a.e., II, 365.
