https://islamansiklopedisi.org.tr/cemile-bint-ubey-b-selul
Cemîle’nin Abdullah b. Übey b. Selûl’ün kızı olduğu da rivayet edilir, ancak doğrusu kız kardeşi olduğudur.
Cemîle “Gasîlü’l-melâike” lakabıyla tanınan Hanzale b. Ebû Âmir’in karısı idi. Onun Uhud Savaşı’nda şehid olması üzerine dul kaldı. Daha sonra Sâbit b. Kays b. Şemmâs ile evlendi. Ancak bu evliliği devam ettiremeyeceğini anlayınca Hz. Peygamber’e giderek kocasının dindar ve ahlâklı bir kimse olduğunu, bununla birlikte onunla imtizaç edemediğini ve boşanmak istediğini söyledi. Hz. Peygamber vaktiyle kocasının kendisine mehir olarak verdiği bahçeyi iade etmeye razı olup olmadığını sordu. Razı olduğunu bildirmesi üzerine Sâbit’e bahçeyi geri alarak karısını boşamasını tavsiye etti.
Sâbit’ten bu şekilde boşanan hanımın Habîbe bint Sehl olduğu da rivayet edilmektedir. Bu rivayetleri birlikte değerlendirenler her iki hanımın da ondan aynı şekilde boşanmış olabileceğini söylemektedirler. Hz. Peygamber zamanında kocasından ilk boşanan kadın olduğu rivayet edilen (İbn Hacer, IV, 261) Cemîle daha sonra Mâlik b. Duhşüm ile evlendi. Bir süre sonra ondan da boşandı ve Hubeyb b. Îsâf’la nikâhlandı.
Cemîle’nin Hanzale’den Abdullah, Sâbit’ten Muhammed adlı birer oğlu oldu, her ikisi de Harre Olayı’nda şehid düştüler.
Cemîle bint Übeyy’in ölüm tarihi bilinmemektedir.
BİBLİYOGRAFYA
Buhârî, “Ṭalâḳ”, 12.
İbn Abdülber, el-İstîʿâb, Haydarâbâd 1318, II, 272.
Hatîb el-Bağdâdî, el-Esmâʾü’l-mübheme (nşr. İzzeddin Ali es-Seyyid), Kahire 1405/1984, s. 415-417.
İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, VII, 51.
Zehebî, Aʿlâmü’n-nübelâʾ, I, 308-314.
Aynî, ʿUmdetü’l-ḳārî, İstanbul 1308-11, IX, 570-571.
İbn Hacer, el-İṣâbe, IV, 261, 263-264, 270-271.
a.mlf., Fetḥu’l-bârî, Bulak 1281, IX, 349.
