İBNÜ’l-GARS - TDV İslâm Ansiklopedisi

İBNÜ’l-GARS

ابن الغرس
Müellif: KEMAL YILDIZ
İBNÜ’l-GARS
Müellif: KEMAL YILDIZ
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 2000
Erişim Tarihi: 15.10.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/ibnul-gars
KEMAL YILDIZ, "İBNÜ’l-GARS", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/ibnul-gars (15.10.2024).
Kopyalama metni

15 Muharrem 833’te (14 Ekim 1429) Kahire’de doğdu. Büyük dedesi Halîl’in lakabına nisbetle İbnü’l-Gars diye anılır. Şehâbeddin İbnü’l-Müsdî’den Kur’an okudu ve hıfzını tamamladı. İbnü’l-Hümâm ve öğrencisi Seyfeddin İbn Kutluboğa, İbnü’d-Deyrî, Ebü’l-Fazl el-Mağribî, Burhâneddin el-Hindî, Adudüddin es-Sayrâmî, Emînüddin el-Aksarâyî gibi âlimlerden Arapça, kelâm, fıkıh ve fıkıh usulü, belâgat, mantık dallarında öğrenim gördü. Birçok defa hacca giden İbnü’l-Gars’ın bu seyahatlerinde bir müddet Mekke’de ikamet ettiği ve 870’teki (1466) hacdan sonra burada kalıp öğrencilerine ders verdiği bilinmektedir. Birkaç defa Mısır Hanefî başkadılığı için adı geçen İbnü’l-Gars, Başkadı İbnü’d-Deyrî ve onun ardından göreve gelen kadıya vekâlet etti. Kâfiyeci’den sonra Türbetü’l-Eşrefiyye, Nûreddin İbnü’l-Münâvî’den sonra da el-Câmiu’z-Zeynî’nin meşihatlığına getirildi; ayrıca Kubbetü’s-Sâlih’te ve el-Cemâliyyetü’l-Cedîde’de fıkıh dersleri verdi.

İbn Uht Medyen vasıtasıyla tarikata intisap eden İbnü’l-Gars tasavvuf ehlinin sözlerine ilgi duydu ve onları inceledi. Bundan dolayı Ebü’l-Hasan el-Bikāî’nin İbnü’l-Fârız’ın “el-Ḳaṣîdetü’t-tâʾiyye”sinde ortaya koyduğu görüşlerine yönelttiği tenkitlere müstakil bir eserde cevap verdi. Sehâvî, Bikāî’nin İbnü’l-Gars’ı şairliği ve yazarlığı yönüyle tanıttıktan sonra onun Hallâc-ı Mansûr, Muhyiddin İbnü’l-Arabî ve İbnü’l-Fârız’a tâbi olan ve vahdet-i vücûd görüşünü savunanların ileri gelenlerinden olduğunu ifade ettiğini belirtmiştir. Sehâvî ayrıca, üstün bir zekâya sahip olan İbnü’l-Gars’ın satranç oyununda çok maharetli olduğunu, bir bayram günü Mina’da dahi kendisini satranç oynarken gördüğünü söylemiştir. İbnü’l-Gars Rebîülâhir 894’te (Mart 1489) Kahire’de vefat etti. Bazı kaynaklarda 932 (1526) olarak zikredilen tarih oğlu Ebü’l-Yümn Muhammed İbnü’l-Gars’ın ölüm yılıdır.

Eserleri. 1. el-Fevâkihü’l-bedriyye fi’l-aḳżıyeti’l-ḥükmiyye (Âdâbü’l-ḳuḍât, Risâle fi’l-ḳaḍâʾ). Muhammed Sâlih el-Cârim er-Reşîdî tarafından el-Mecâni’z-zehriyye ʿale’l-Fevâkihi’l-bedriyye adıyla şerhedilerek basılmıştır (Kahire 1326/1908). Kâtib Çelebi, yanlış olarak bu eserin 22 Cemâziyelevvel 949’da (3 Eylül 1542) tamamlandığını kaydetmiştir (, II, 1293).

2. Ḥâşiye ʿalâ Şerḥi’t-Teftâzânî li’l-ʿAḳāʾidi’n-Nesefiyye (Âtıf Efendi Ktp., nr. 1305, 1306; Süleymaniye Ktp., Lâleli, nr. 2290, Yenicami, nr. 743, Hasan Hüsnü Paşa, nr. 1165, Pertev Paşa, nr. 638; Köprülü Ktp., Ahmed Paşa, nr. 336; İÜ Ktp., AY, nr. 2586).

3. Risâle fî ḥükmi’l-mâʾi’l-müstaʿmel (yazmaları için bk. , II, 310; Suppl., II, 94). Kaynaklarda kendisine ayrıca Risâle fi’t-temânuʿ (Risâle fî burhâni’t-temânuʿ) adlı bir eser nisbet edilen İbnü’l-Gars’ın (Sehâvî, IX, 221; , I, 856) şiirleri de bulunmaktadır.


BİBLİYOGRAFYA

, IX, 220-221.

, III, 263.

Kâtib Çelebi, Süllemü’l-vüṣûl ilâ ṭabaḳāti’l-fuḥûl, Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 1887, vr. 227a.

, I, 856; II, 1145, 1293.

, I, 197; II, 1668.

, II, 310; , II, 94, 424.

, II, 231.

, VII, 280-281.

, XI, 277, 301.

Ahmet Özel, Hanefi Fıkıh Âlimleri, Ankara 1990, s. 105-106.

, II, 1090-1091.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2000 yılında İstanbul’da basılan 21. cildinde, 49 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER