https://islamansiklopedisi.org.tr/itban-b-malik
Hazrec kabilesinin Benî Sâlim b. Avf koluna mensuptur. Hicretten sonra Resûl-i Ekrem onu Hz. Ömer’le kardeş yaptı. İbn İshak’ın es-Sîre’si dışındaki kaynaklar İtbân’ın Bedir Gazvesi’ne katıldığını kabul etmekte, İbn Sa‘d onun Uhud ve Hendek gazvelerine de iştirak ettiğini söylemektedir. Hemen bütün kaynaklar İtbân’ın âmâ olduğunu belirtmekteyse de bazı rivayetlerden (İbnü’l-Esîr, III, 558) gözlerinin zamanla zayıfladığı ve sonraları görme kabiliyetini tamamıyla yitirdiği anlaşılmaktadır. İbn Habîb onun topal olduğunu da zikretmiştir.
Hayatı boyunca Benî Sâlim b. Avf kabilesinde imamlık yapan İtbân, gözlerinin rahatsız olması ve evinin Medine dışında bulunması sebebiyle her zaman Resûlullah’la beraber bulunamazdı. Ancak Resûl-i Ekrem kendisine değer verir, Kuba’ya giderken Benî Sâlim b. Avf yurduna uğrar ve ona misafir olurdu. Bir defasında Hz. Peygamber’e rahatsızlığından söz ederek geceleyin ve fırtınalı havalarda mescide gidip cemaate namaz kıldıramadığını söylemiş, evine gelerek orada namaz kıldırmasını rica etmiş, Resûl-i Ekrem de ertesi gün Hz. Ebû Bekir’le birlikte İtbân’ın evine gidip ev halkına ve oraya gelen diğer sahâbîlere iki rek‘at namaz kıldırmış, Resûlullah’ın namaz kıldırdığı yeri mescid kabul eden İtbân o günden sonra kavmine burada imamlık yapmıştır. İtbân b. Mâlik’in Abdurrahman adlı bir oğlu olduğu ve iyice yaşlanmış olmasına rağmen imamlık görevini sürdürdüğü zikredilmiştir.
Ṣaḥîḥ-i Buḫârî’de on dört, Ṣaḥîḥ-i Müslim’de altı rivayeti bulunan İtbân’dan bu hadisleri genç sahâbîlerden Enes b. Mâlik ve Mahmûd b. Rebî‘, tâbiîlerden Husayn b. Muhammed es-Sâlimî ve Ebû Bekir b. Enes b. Mâlik rivayet etmiştir.
BİBLİYOGRAFYA
Buhârî, “Ṣalât”, 46, “Eẕân”, 154.
a.mlf., et-Târîḫu’l-kebîr, VII, 80-81.
İbn Habîb, el-Muḥabber, s. 304.
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, III, 550; VIII, 377.
İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, VII, 36.
İbn Abdülber, el-İstîʿâb, III, 159-160.
Ebü’l-Mehâsin Yûsuf b. Mûsâ, el-Muʿtaṣar mine’l-Muḫtaṣar min Müşkili’l-âs̱âr, Beyrut, ts. (Âlemü’l-kütüb), I, 33.
İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, III, 558.
Mizzî, Tehẕîbü’l-Kemâl, XIX, 296-298.
İbn Hacer, el-İṣâbe, II, 452.
a.mlf., Tehẕîbü’t-Tehẕîb, VII, 93.
