MARGOLIOUTH, David Samuel

Londra’da doğdu; yahudi asıllı bir hıristiyan din adamının oğludur. Oxford Üniversitesi’nde Yunan-Latin edebiyatı ve şarkiyat okudu. 1889’da aynı üniversiteye Arapça profesörü olarak tayin edildi ve bu görevini 1937’ye kadar sürdürdü. 1913’te Londra Üniversitesi’nde Doğu Dilleri Bölümü başkanı oldu. 1916-1917 yıllarında Pencap Üniversitesi’nde, 1929’da Bombay ve Kalküta üniversitelerinde konferanslar verdi. 1905’ten itibaren 1937’ye kadar son üç yılı başkanlık olmak üzere Royal Asiatic Society’nin yönetim kademelerinde çeşitli görevlerde bulundu. 23 Mart 1940 tarihinde Londra’da öldü. Pek çok üniversite ve akademik kuruluş tarafından kendisine çeşitli şeref pâyeleri verilen Margoliouth British Academy’nin, Deutsche Orient-Gesellschaft’ın, American Oriental Society’nin, el-Mecmau’l-ilmiyyü’l-Arabî ile Mecmau’l-lugati’l-Arabiyye’nin üyesiydi. Margoliouth Yakındoğu tarihi, İslâm tarihi ve Arap edebiyatı alanlarında döneminin en önde gelen şarkiyatçılarından biri olarak kabul edilmiştir; ayrıca hıristiyan ilâhiyatı, Grek-Latin edebiyatı, Süryânî ve Ermeni araştırmalarında da söz sahibiydi. Üniversitede okuduğu dillerden başka İbrânîce, Sanskritçe, Farsça, Türkçe, Ermenice ve Süryânîce biliyordu.

Margoliouth’un İslâmiyat’la ilgili araştırmalarında çok defa bilimsel objektiflikten uzak bir tavır ortaya koyduğu görülür. O da dönemin şarkiyatçı çevrelerinde benimsenen genel anlayışa paralel biçimde Kur’an’ın vahiy mahsulü olmadığına ve İslâmiyet’in Yahudilik ve Hıristiyanlık’tan yoğun bir şekilde etkilendiğine inanır. İslâm toplumunda uygulanan sünnetin eski Araplar’ın örfü olduğunu, bunların Hz. Muhammed’in sünnetiyle ilgisinin bulunmadığını iddia eder; Hz. Muhammed’in arkasında bir hüküm ve dinî karar bırakmadığını, fıkhî hüküm ve kararların kendisine sonradan izâfe edildiğini ileri sürer.

Eserleri. 1. The Letters of Abu’l-ʿAlâ of Ma’arrat an-No’mân (Oxford 1898; Bağdat 1968). Ebü’l-Alâ el-Maarrî’nin risâlelerinin neşri ve İngilizce’ye tercümesidir.

2. Mohammed and the Rise of Islam (London 1905, 1923). İslâm dini ve Hz. Peygamber’in biyografisi hakkındadır.

3. Cairo, Jerusalem and Damascus (London 1907). Kahire, Kudüs ve Şam’ın tarihini konu alan bir eser olup Hâlid Es‘ad Îsâ ve Ahmed Gassân Sebânû tarafından el-Ḳāhire Beytü’l-maḳdis ve Dımaşḳ adıyla Arapça’ya tercüme edilmiştir (Dımaşk 2000).

4. History of Islamic Civilization: Ummayyads and Abbasids Period (London 1907; New Delhi 1978). Corcî Zeydân’ın Târîḫu’t-temeddüni’l-İslâmî adlı eserinin Emevîler ve Abbâsîler’le ilgili dördüncü bölümünün çevirisidir.

5. Mohammedanism (London 1911).

6. The Early Development of Mohammedanism (London 1914).

7. The Eclipse of the Abbasid Caliphate (Oxford-London 1920-1921, Henry Frederick Amedroz ile birlikte), İbn Miskeveyh’in Tecâribü’l-ümem ve teʿâḳıbü’l-himem adlı kitabının Abbâsîler’in son devriyle Büveyhîler’e dair kısmının Ebû Şücâ‘ er-Rûzrâverî’nin zeyliyle beraber yedi cilt halinde neşri ve İngilizce’ye tercümesidir. I-III. ciltler eserin Arapça tenkitli neşrini, IV-VI. ciltler tercümesini, VII. cilt notlarla açıklamaları ve fihristi ihtiva etmektedir.

8. The Relations between Arabs and Israelites prior to the Rise of Islam (London 1924). British Academy’nin himayesinde 1921 yılında verdiği konferanslardan meydana gelmektedir.

9. Lectures on Arabic Historians (Kalküta 1930; Delhi 1977). Kalküta Üniversitesi’ndeki konferansları dizisinden meydana gelen eseri Hüseyin Nassâr Dirâsât ʿani’l-müʾerriḫîne’l-ʿArab adıyla Arapça’ya çevirmiştir (Beyrut, ts.).

10. The Renaissance of Islam. Adam Mez’in Die Renaissance des Islâms adlı eserinin tercümesidir (S. Khuda Bakhsh ile birlikte, London 1937).

11. Uṣûlü’ş-şiʿri’l-ʿArabî (trc. Yahyâ el-Cübûrî, Beyrut 1988). Câhiliye şiiriyle ilgili bir eser olup daha önce “The Origins of Arabic Poetry” başlığıyla Journal of the Royal Asiatic Society’de makale halinde yayımlanmıştır (yıl: 1925, s. 417-449).

Müellif bunlardan başka Yâkūt el-Hamevî’nin Muʿcemü’l-üdebâʾsını (I-VII, Leiden-London 1907-1927), Ebû Ali et-Tenûhî’nin Nişvârü’l-muḥâḍara ve aḫbârü’l-müẕâkere’sini (London-Kahire 1918-1921; Dımaşk 1348/1930), Aristo’nun De Poetica isimli eserinin Mettâ b. Yûnus çevirisini (Kitâbü’ş-Şiʿr, London 1887), Ebû Hayyân et-Tevhîdî’nin el-İmtâʿ ve’l-muʾânese adlı eserinden bazı seçmeleri İngilizce tercümeleriyle birlikte (“Some Extracts from the Kitâb al-Imtâʿ wa’l-muʾânasah of Abû Hayyân Tauhīdī”, Islamica, II [Leipzig 1926], s. 380-390) yayımlamış, Sem‘ânî’nin el-Ensâb’ını (Leiden-London 1912) ve R. Geyer ile birlikte Buhtürî’nin el-Ḥamâse adlı eski Arap şiiri antolojisinin tıpkıbasımını (Leiden 1909) neşretmiştir. Ayrıca The Journal of the Royal Asiatic Society ve Islamic Culture başta olmak üzere çeşitli dergilerde yayımlanmış çok sayıda makalesi ve ansiklopedi maddesi bulunmaktadır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2003 yılında Ankara’da basılan 28. cildinde, 53-54 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.