MUHAMMED b. ACLÂN - TDV İslâm Ansiklopedisi

MUHAMMED b. ACLÂN

محمّد بن عجلان
Müellif: ZEKERİYA GÜLER
MUHAMMED b. ACLÂN
Müellif: ZEKERİYA GÜLER
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 2020
Erişim Tarihi: 03.12.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/muhammed-b-aclan
ZEKERİYA GÜLER, "MUHAMMED b. ACLÂN", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/muhammed-b-aclan (03.12.2024).
Kopyalama metni

Abdülmelik b. Mervân’ın hilâfeti yıllarında (685-705) doğduğu belirtilmiştir (, VI, 317). Kureyş’ten Velîd b. Utbe’nin kızı Fâtıma’nın âzatlısıdır. Medine’de yaşamakla birlikte Mısır’a gidip İskenderiye’de evlendiğine (Mizzî, XXVI, 107), Yahyâ el-Kattân’ın Kûfe’de onu gördüğüne dair bilgilerden (, VI, 321) bazı seyahatler yaptığı anlaşılmaktadır.

en-Nefsüzzekiyye Muhammed b. Abdullah el-Mehdî’nin Medine’de Abbâsîler’e karşı başlattığı harekât içinde yer alan Muhammed b. Aclân, Ca‘fer b. Süleyman el-Hâşimî Medine valisi olunca yakalanıp valinin huzuruna getirildi. Ca‘fer b. Süleyman onun elinin kesilmesini veya başka bir şekilde cezalandırılmasını emretti, ancak şehrin ileri gelenlerinin arzusu üzerine serbest bırakıldı. Muhammed b. Aclân 148 (765) yılında Medine’de vefat etmiş olup bu tarih 147 ve 149 olarak da kaydedilmiştir.

Muhammed b. Aclân babasından ve Enes b. Mâlik, Ebân b. Sâlih, Âsım b. Ömer b. Katâde, İyâs b. Muâviye, Bükeyr b. Abdullah b. Eşec, Sevr b. Zeyd ed-Dîlî gibi âlimlerden hadis rivayet etmiş; kendisinden oğlu Abdullah, İbrâhim b. Ebû Able el-Makdisî, Esbât b. Muhammed el-Kureşî, Bişr b. Mufaddal, Bişr b. Mansûr, Hayve b. Şüreyh ve diğerleri rivayette bulunmuştur.

Mescid-i Nebevî’de bir ders halkası oluşturan Muhammed b. Aclân çok hadis rivayet etmesi, fıkıh bilgisi ve fetvaları ile dikkati çekmiş, ibadete düşkünlüğü ve güzel ahlâkıyla tanınmıştır. Yahyâ b. Maîn, Ahmed b. Hanbel, Ebû Hâtim er-Râzî, Ebü’l-Hasan el-İclî, Nesâî ve Ya‘kūb b. Şeybe gibi âlimler onu sika kabul etmiş, fakat bazı hadisçiler hâfızasının zayıflığından söz etmiştir. Zehebî, hadislerinin sahih niteliğinde değilse de hasen derecesinden daha aşağı olmadığını söylerken (Aʿlâmü’n-nübelâʾ, VI, 322) muhtemelen onun hâfızasıyla ilgili bu durumu dikkate almıştır. Naklettiği hadislerin Ṣaḥîḥayn’da ancak şâhid olarak yer alması da bu yönüyle ilgili olmalıdır. Diğer dört Sünen müellifinin eserlerinde rivayetlerine yer verdiği Muhammed b. Aclân’dan nakledilen bir hadisle ilgili bir soru üzerine İmam Mâlik’in söylediği, “İbn Aclân bu tür şeyleri bilmezdi ve âlim değildi” sözünü de bu çerçevede değerlendirmek mümkündür (a.g.e., VI, 320; VIII, 104).


BİBLİYOGRAFYA

Buhârî, “Daʿavât”, 13, “Tevḥîd”, 13.

a.mlf., , I, 196-197.

, s. 354-356.

Tirmizî, el-ʿİlel (es-Sünen içinde, nşr. İbrâhim Atve İvaz), Kahire 1385/1965, V, 745.

, s. 410.

, s. 595.

, VII, 580, 599, 604-605.

, VIII, 49-50.

, VII, 386-388.

, VIII, 114-115.

, VI, 317-322; VIII, 104.

a.mlf., , III, 644-647.

, XXVI, 101-108.

, IX, 341-342.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2020 yılında Ankara’da basılan 30. cildinde, 492-493 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER