NÎM-DEVİR - TDV İslâm Ansiklopedisi

NÎM-DEVİR

نيم دور
NÎM-DEVİR
Müellif: İSMAİL HAKKI ÖZKAN
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 2007
Erişim Tarihi: 11.12.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/nim-devir
İSMAİL HAKKI ÖZKAN, "NÎM-DEVİR", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/nim-devir (11.12.2024).
Kopyalama metni

Türk mûsikisinin büyük usullerinden biri olup XV. yüzyıldan beri kullanılmaktadır. Her ne kadar devr-i kebîr usulünün ikinci dört zamanı ile sonra gelen altı zamanlık bir parçasının çıkarılmasıyla elde edilip nîm-devir (yarım devir) ismini almışsa da devr-i kebîr usulünün zaman bakımından yarısı değildir. Çıkarılan on zamanın dışındaki diğer vuruşlar devr-i kebîr ile aynıdır. On sekiz zamanlı olan nîm-devir usulü bir altı zamanla üç adet dört zamandan, diğer bir ifadeyle bir yürük semâi ile üç sofyandan yapılmıştır. 18/4’lük ikinci mertebesi daha fazla kullanılan bu usul peşrev, beste ve ilâhilerde tercih edilmiştir. Usulün 1. darbı kuvvetli, 2. darbı yarı kuvvetli, 3. darbı zayıf, 4. darbı kuvvetli, 5. darbı yarı kuvvetli, 6. darbı kuvvetli, 7. darbı yarı kuvvetli, 8. darbı kuvvetli, 9. darbı zayıf, 10. darbı yarı kuvvetli ve 11. darbı zayıftır. Nîm-devir usulünün eskiden kullanılan ilk şekli devr-i kebîr usulünde de olduğu gibi sade bir yapıdadır:


Sonraki devirlerde 1. ve 2. dört zaman velvelelendirilerek usul şu şekli almıştır:


Mûsî’nin nişâburek peşreviyle Yahyâ Nazîm’in bayatî makamında, “Değil câm-ı mey açıldı gül-i bâğ-ı tarab şimdi”; Basmacı (Tulum) Abdi Efendi’nin uşşak makamında, “Bakılmaz ârız-ı pür-tâbına ol mâhitâbânın” mısraıyla başlayan besteleri bu usulle ölçülmüş eserlerdendir.


BİBLİYOGRAFYA

Suphi Ezgi, Nazarî-Amelî Türk Musikisi, İstanbul 1935, II, 91, 102-108, 113.

, s. 649.

Sadettin Heper, “Türk Musikisinde Usuller”, , sy. 345 (1978), s. 7.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2007 yılında İstanbul’da basılan 33. cildinde, 127 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER