TÜRK AKSAĞI - TDV İslâm Ansiklopedisi

TÜRK AKSAĞI

TÜRK AKSAĞI
Müellif: İSMAİL HAKKI ÖZKAN
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 2012
Erişim Tarihi: 13.12.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/turk-aksagi
İSMAİL HAKKI ÖZKAN, "TÜRK AKSAĞI", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/turk-aksagi (13.12.2024).
Kopyalama metni

Beş zamanlı ve üç vuruşlu bir küçük usulün adıdır. Bir iki zamanla bir üç zamanın, başka bir deyişle bir nîm-sofyanla bir semâinin birbirine eklenmesinden meydana gelir. Başta bir iki zamanın ardından üç zaman yer alır. Çok nâdir de olsa üç zamanın başta, iki zamanın sonda yer aldığı görülür. Buna Türk aksağı evferi denilebilir. Usulün 5/8’lik birinci ve 5/4’lük ikinci mertebeleri kullanılmıştır. Birinci darbı kuvvetli, ikinci darbı yarı kuvvetli, üçüncü darbı zayıf olan usul şarkı, türkü, köçekçe, oyun havası gibi formlarla saz semâilerinin dördüncü hânelerinde tercih edilmiştir.


Hacı Ârif Bey’in, “Yandım o güzel gözlere ben şûh-ı sitemkâr” ve “Beni candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı?” mısralarıyla başlayan sûzinak, “Ben bûy-i vefâ bekler iken sûy-i çemenden” mısraıyla başlayan nihâvend; Kemânî Tatyos Efendi’nin, “Mâvi atlaslar giyersin”, Hâfız Yûsuf Efendi’nin, “Âsûde fikrim âvârelendi” mısralarıyla başlayan rast; Sermüezzin Rifat Bey’in, “Nerelerde kaldın ey serv-i nâzım” mısraıyla başlayan nihâvend; Selâhattin İçli’nin, “Bir destan dolaşır Bolu dağının” mısraıyla başlayan nikriz şarkıları bu usulle ölçülmüş eserlerden bazılarıdır.


BİBLİYOGRAFYA

Tanbûrî Cemil Bey, Rehber-i Mûsikî, İstanbul 1321, s. 137-138.

Suphi Ezgi, Nazarî-Amelî Türk Musikisi, İstanbul 1935, II, 12-14.

, s. 102-103.

, s. 69, 74, 88.

İsmail Hakkı Özkan, Türk Mûsikîsi Nazariyatı ve Usûlleri Kudüm Velveleleri, İstanbul 2006, s. 619-620.

Sadettin Heper, “Türk Musikisinde Usuller”, , sy. 344 (1978), s. 11.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2012 yılında İstanbul’da basılan 41. cildinde, 533 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER