ABDÜLAZÎZ el-BUHÂRÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi

ABDÜLAZÎZ el-BUHÂRÎ

عبد العزيز البخاري
Müellif: FAHRETTİN ATAR
ABDÜLAZÎZ el-BUHÂRÎ
Müellif: FAHRETTİN ATAR
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 1988
Erişim Tarihi: 14.05.2025
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/abdulaziz-el-buhari
FAHRETTİN ATAR, "ABDÜLAZÎZ el-BUHÂRÎ", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/abdulaziz-el-buhari (14.05.2025).
Kopyalama metni

Daha çok fıkıh usulüne dair yazdığı eserlerle tanınmıştır. Hayatı hakkında fazla bilgi yoktur. Amcası Fahreddin Muhammed el-Mâymergī ve Hâfızüddin Muhammed el-Buhârî’den fıkıh okudu. Yetiştirdiği talebeler arasında Kıvâmüddin Muhammed el-Kâkî ve Cemâleddin Ömer el-Habbâzî gibi meşhur Hanefî âlimleri bulunmaktadır.

Eserleri. 1. Keşfü’l-esrâr fî şerḥi Uṣûli’l-Pezdevî. Fahrülislâm el-Pezdevî’nin (ö. 482/1089) Hanefî metoduna göre yazdığı fıkıh usulüne dair eserinin şerhidir. Keşfü’l-esrâr, Pezdevî’nin eseri üzerine yapılan şerhlerin en genişi ve en meşhurudur. Abdülazîz el-Buhârî bu eserini yazarken Gazzâlî’nin kelâmcıların metoduna göre kaleme aldığı el-Müstaṣfâ adlı eserinden de faydalanmıştır. Keşfü’l-esrâr, üslûbu açık ve güzel olduğundan daha sonraki âlimler için de önemli bir kaynak olmuştur. Nitekim Teftâzânî fıkıh usulüne dair et-Telvîḥ adlı eserinde bu kitaptan çokça iktibaslarda bulunmuştur. Keşfü’l-esrâr, Kahire’de (1307) ve İstanbul’da (1307-1308) dört cilt halinde yayımlanmıştır.

2. Kitâbü’t-Taḥḳīḳ. Hüsâmeddin el-Ahsîkesî’nin (ö. 644/1246-47) el-Münteḫab, el-Münteḫabü’l-Ḥüsâmî veya el-Muḫtaṣar adlarıyla bilinen fıkıh usulü eseri üzerine yazdığı şerhe müellif bu ismi vermiş olmakla birlikte kaynaklarda ve eserin farklı yazma nüshalarında Şerḥu’l-Münteḫab fi’l-uṣûl, Şerḥu Münteḫabi’l-Ḥüsâmî, Şerḥu (uṣûli/muḫtaṣari)’l-Aḫsîkes̱î gibi adlarla kaydedilmiştir (meselâ bk. Süleymaniye Ktp., Gülnûş Vâlide Sultan, nr. 27, Yûsuf Ağa, nr. 178; Âtıf Efendi Ktp., Âtıf Efendi, nr. 703; , II, 428; , VII, 28). Müellifin Keşfü’l-esrâr’dan sonra kaleme aldığı bu eser de neşredilmiştir (Leknev 1871, 1876).

Abdülazîz el-Buhârî’nin ayrıca “Kitâbü’n-nikâh”a kadar yazdığı el-Hidâye şerhi; el-Erbaʿûn fi’l-ḥadîs̱; ev, cami ve şehir çevreleriyle ilgili hükümleri ihtiva eden Kitâbü’l-Efniye adlı eserleriyle, ferâize dair Risâle fî taḫrîci mesâʾili ẕevi’l-erḥâm fi’l-ferâʾiż (Hacı Selim Ağa Ktp., nr. 1276/4, 12 varak) adlı bir risâlesi de bulunmaktadır.


BİBLİYOGRAFYA

, I, 3-4.

, II, 428.

, s. 35.

, I, 112; II, 1395, 1848-1849.

, s. 94-95.

, I, 581.

, I, 537-538.

, I, 637, 654; II, 268.

Seyyid Bey, Usûl-i Fıkıh, İstanbul 1333, s. 53-54, 193.

, IV, 137.

, V, 242.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1988 yılında İstanbul’da basılan 1. cildinde, 186-187 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER