ALEMİYYE

Tarikatın kurucusu Şeyh Abdullah el-Alemî Kuzey Afrika’da (Mağrib) Arâîş ve Tıtvân (Tetuan) şehirleri arasında bulunan Cebelialem yakınlarındaki Tâzûrt (تازورت) köyünde doğdu (1005/1596). Aslen Vezzânlı geniş ve köklü bir aile olan Alemîler’e mensuptur. Adını Cebelialem’den alan ailenin soyu Kuzey Afrikalı ünlü sûfî Abdüsselâm b. Meşîş’e (ö. 625/1228) ulaşır. Şeyh Alemî eğitimini Fas’ta tamamladıktan sonra Masmûde bölgesindeki Şakra köyüne yerleşti ve ölümüne kadar burada yaşadı. Zühd ve takvâsının yanı sıra cesareti, ata binme, kılıç kullanma ve okçuluktaki ustalığı ile meşhur oldu. Selvetü’l-enfâs müellifi, Şeyh Alemî’nin kabrinin büyük bir ziyaretgâh olduğunu ve ölüm yıl dönümünde Mağrib’in her tarafından insanların türbesini ziyarete geldiklerini bildirir. Torunlarından Abdullah b. Tayyib, Şeyh Alemî ve ailesi hakkında er-Ravżü’l-münîf fi’t-taʿrîf bi-evlâdi mevlânâ ʿAbdillâh eş-Şerîf adlı bir eser kaleme almıştır. Ziriklî bu eserin kendisinde bulunduğunu söyler. Şeyh Alemî ile, soyu yine Abdüsselâm b. Meşîş’e ulaştığı rivayet edilen ve Kuzey Afrika’dan Kudüs’e göç edip orada köklü bir aile kuran Alemüddin Süleyman’a (ö. 790/1388) nisbet edilen Alemî ailesi arasında herhalde uzak da olsa bir akrabalık bağı bulunmalıdır (bk. ALEMÎ). Ziriklî ise bu konuda aksi kanaattedir.

Şeyh Alemî’nin otuz iki yıl kutubluk makamında bulunduğunu söyleyen Harîrîzâde, onun Muhammed b. Süleyman el-Cezûlî’ye (ö. 870/1465) ulaşan tarikat silsilesini nakleder. Buna göre Alemiyye, Şâzeliyye’nin bir kolu olan Cezûliyye’nin şubelerindendir. Tarikatın evrâd ve ezkârı Şeyh Alemî’nin Ṣalâtü’l-ümmiyye’si ile Şeyh Ahmed b. Abdülfettâh’ın Risâletü’ṣ-ṣalât’ından meydana gelir (metinleri için bk. Harîrîzâde, II, vr. 300^a-301^b). Bunların yanı sıra Ebü’l-Hasan eş-Şâzelî’nin Ḥizbü’l-baḥr, Ḥizbü’l-kebîr ve Ḥizbü’ṣ-ṣaġīr’i de okunur.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1989 yılında İstanbul’da basılan 2. cildinde, 368 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.