BELVİRANLI, Ali Kemal

15 Kasım 1924’te Konya’da doğdu. Ailesi, babası Kaşıkçızâde İsmail Hakkı Efendi’nin köyü olan Konya Bozkır’a bağlı Belviran’a nisbetle Belviranlı soyadını aldı. İlk eğitimini babasından gördü. Kadir Şeyhzâde Ali Efendi ve İbrâhim Efendi’den hıfzını tamamladıktan sonra 1944’te Konya Lisesi’ni bitirdi. Dinî ilimler alanında özel dersler aldı. Yüksek öğrenimini İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’nde tamamladı (1949).

Öğrencilik yıllarından itibaren İstanbul’da aralarında M. Sami Ramazanoğlu, Hasib Efendi, Abdülaziz Bekkine, Mehmet Zahit Kotku gibi şeyhlerin; Ömer Nasuhi Bilmen, Bekir Hâki Efendi, Abdurrahman Şeref Güzelyazıcı, Hasan Basri Çantay gibi âlimlerin; Nurettin Topçu, Necip Fazıl Kısakürek, İbnülemin Mahmud Kemal İnal ve Mahir İz gibi şair ve ediplerin olduğu sohbetlerde bulundu. Dinî mûsiki alanında Ali Üsküdarlı ve Sadettin Kaynak’tan faydalandı. Nisan 1951 - Nisan 1953 arasında yirmi dört sayı çıkardığı İslâmın Nuru dergisinde anılan şahsiyetlerin önemli bir kısmının yazı ve şiirleri yayımlandı. 1953’te Konya’ya döndü; bir yandan hekimlik mesleğini icra ederken diğer yandan kurucuları arasında yer aldığı Aydın Fikirler Kulübü başta olmak üzere çeşitli cemiyetlerde kültür ve sanat faaliyetlerinde bulundu. İstanbul’un kültür ve sanat ortamının Konya’ya taşınması için çaba gösterdi. İmam-Hatip Okulu ve Yüksek İslâm Enstitüsü öğrencilerine yönelik özel Osmanlıca ve mûsiki çalışmaları yaptırdı. Türkiye İmam-Hatip Okulları Mezunları Cemiyeti’nin yayın organı olan ve 1961-1979 yılları arasında yayımlanan Türkiye’de en uzun soluklu dergilerden biri olan İslâm’ın İlk Emri Oku’da makaleler yazdı. 1967-1973 yıllarında Londra’da meslekî çalışmalarının yanı sıra uluslararası İslâmî teşkilâtlarda aktif görevler üstlendi. Daha sonra Konya’ya dönerek hekimlikle birlikte kültür ve sanat faaliyetleri ve yayıncılıkla uğraştı. 14 Eylül 2003’te Konya’da vefat etti ve Hacı Fettah Mezarlığı’na defnedildi.

Ali Kemal Belviranlı başta Ali Ulvi Kurucu olmak üzere pek çok kişinin ilim ve kültür çevrelerinde daha iyi tanınmaları için çaba sarfetmiş, Ali Ulvi Kurucu’nun İslâm’ın Nuru dergisinde yayımladığı şiirleri derleyerek önce Nurdan Sesler (Ankara 1957) ve ardından Gümüş Tül ve Alevler adıyla yayımlamıştır. Hasan Basri Çantay’ın Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerîm’i ile Ömer Nasuhi Bilmen’in Hukuki İslâmiyye ve Istılahatı Fıkhiyye Kamusu adlı eserleri ve Mehmet Remzi Tepeler’in şiirlerinin (Gözyaşlarım) neşrine katkıda bulunmuştur.

Mûsiki nazariyatı konusunda kendini yetiştiren Belviranlı özellikle dinî mûsiki üzerinde yoğunlaşmıştır. Yûnus Emre, Mehmed Âkif Ersoy, Yaman Dede, Ali Ulvi Kurucu, Nuri Baş gibi şairlerin şiirlerinden ilâhi, salât, şuğul gibi formlarda bestelediği elli civarındaki eserinden yirmi beşi mûsiki mecmualarında yer almıştır. Ayrıca Kur’ân-ı Kerîm’i güzel okuma, temel dinî bilgiler, Osmanlıca öğrenimi ve dinî mûsiki alanında bir kısmı başlangıç seviyesinde kalan eserler kaleme almıştır. Yayımlandığı dönemde ihtiyaca belli ölçüde cevap veren bu eserler arasında Aruz ve Ahenk (Konya 1965), çok okunan ve yayılan İslâm Prensipleri (Konya, ts.), Mûsikî Rehberi -Dînî Mûsikî- (Konya 1975), Osmanlıca Rehberi (Konya 1976), Cönk: İlâhîler ve Mevlid (İstanbul 1978), Tecvid (Konya 1980), Beyân’-ül Hak (Sözün Doğrusu) (İstanbul 1995), Kur’ân Rehberi (Ahmet Gürtaş ile birlikte, İstanbul 1997) sayılabilir.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2020 yılında Ankara’da basılan (gözden geçirilmiş 2. basım) EK-1. cildinde, 183 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.