el-FEVÂİDÜ’l-BEHİYYE

Tam adı el-Fevâʾidü’l-behiyye fî terâcimi’l-Ḥanefiyye olup Mahmûd b. Süleyman el-Kefevî’nin (ö. 990/1582) Ketâʾibü aʿlâmi’l-aḫyâr isimli tabakat kitabı özetlenerek bazı ilâvelerle birlikte hazırlanmış tek ciltlik bir eserdir. Bir mukaddime, biyografileri ihtiva eden bir ana bölüm ve bir sonuç kısmından oluşmaktadır. Eserin telif sebebini, takip edilen metoda dair açıklamaları ve daha önce bu konuda yazılmış eserler hakkında bazı bilgileri ihtiva eden mukaddime, Hanefî fakihlerinin bilinen altı tabakasına dair mâlûmatla sona ermektedir. Asıl bölüm alfabetik sıraya göre hazırlanmış olup Ebû Hanîfe’den Kefevî’ye kadar 524 fakihin biyografisini ele almaktadır. Bu kısımda bazan Kefevî’den nakledilen bilgiyle yetinilmekte, bazan da bu bilgilerden sonra “kāle’l-câmi‘” kaydıyla ilâvelerde bulunulmaktadır. Bilhassa yer isimleri ve nisbelerin doğru olarak belirlenmesi için büyük bir titizlik gösterilmekte, aralarında isim benzerliği bulunan âlimler diğer bazı özellikleriyle birbirinden ayırt edilmeye çalışılmaktadır. Ayrıca eserlerin gerçek müelliflerinin tesbitinde Kefevî’nin ve diğer âlimlerin düştüğü hatalara dikkat çekilmektedir. Sonuç bölümünde, kaynaklarda kısaca adı, lakabı veya künyesiyle anılan yahut aynı ad, lakap veya künyeyi taşıyan âlimlerin kimliği konusuna açıklık getirilmekte, fukaha arasında kullanılagelen bazı terim ve tabirlerin izahı yapılmaktadır. Bunların dışında “et-Ta‘lîkātü’s-seniyye ale’l-Fevâidi’l-behiyye” adıyla düşülen notlarda, metinde adları geçen ve çoğu diğer mezheplerden olan 125 kadar âlim hakkında kısa bilgiler verilmekte ve en sonda da müellifin kendi biyografisi yer almaktadır.

Kendi sahasında ilk başvurulacak kaynaklardan olan el-Fevâʾidü’l-behiyye, daha önce kaleme alınmış eserlerden âzami derecede faydalanılarak hazırlanması yanında sahasındaki en son eser olması bakımından da önem taşımaktadır.

Metni 11 Safer 1292’de (19 Mart 1875), ta‘lîkātı 2 Cemâziyelâhir 1293 (25 Haziran 1876) tarihinde tamamlanmış olan el-Fevâʾidü’l-behiyye birkaç defa basılmıştır (Leknahor 1293, 1304; Kahire 1304, 1324, 1918, 1924; Kazan 1903).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1995 yılında İstanbul’da basılan 12. cildinde, 502 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.