https://islamansiklopedisi.org.tr/haris-b-abdukulal
Yemen’in güneyinde Cened şehri ve civarında yaşayan Himyerîler, Habeş ve Sâsânî hâkimiyetiyle birlikte küçük beyliklere bölünmüştü. Hâris b. Abdükülâl de İslâmiyet’in ortaya çıkışı sırasında Himyer meliklerinden biriydi. Hz. Peygamber’in Himyer meliklerini İslâm’a ne zaman davet ettiği kesin olarak bilinmemekle birlikte diğer komşu hükümdarları davetiyle aynı zamana (7/628) rastladığı tahmin edilmektedir. Bazı kaynaklarda, Resûl-i Ekrem’in Hâris b. Abdükülâl’e Ayyâş b. Ebû Rebîa el-Mahzûmî ile (İbn Abdürabbih, II, 50) Muhâcir b. Ebû Ümeyye’yi (İbn Hacer, I, 283) elçi olarak gönderdiği zikredilmekteyse de bunun doğru olmadığını ileri sürenler de bulunmaktadır (Fayda, s. 100; Abdurrahman Abdülvâhid eş-Şücâ‘, s. 134).
Hâris b. Abdükülâl, kardeşleri Nuaym, Şürahbîl (Şüreyh), Nu‘mân, Meâfir ve Hemdân ile diğer bazı Himyer melikleri müslüman olduklarını bildirmek üzere Hz. Peygamber’e Mâlik b. Mürâre er-Ruhâvî ile bir mektup gönderdiler. Mâlik, Resûlullah’a Tebük Seferi’nden Medine’ye dönüşünde ramazan ayında (Kasım 630) geldi; Hz. Peygamber Bilâl-i Habeşî’ye elçiyi misafir edip ağırlamasını emretti.
Bazı kaynaklarda Hâris b. Abdükülâl’in bizzat Resûl-i Ekrem’in huzuruna giderek müslüman olduğu ifade edilmişse de (İbn Hacer, I, 283; Hasan Süleyman Mahmûd, s. 52) Resûlullah’ın söz konusu meliklere yazdığı mektuptaki ifadelerden bunun doğru olmadığı anlaşılmaktadır. Nitekim Hz. Peygamber’i görmediği için Hâris sahâbî unvanını alamamıştır.
Hz. Peygamber, Himyer meliklerinin İslâmiyet’i kabul etmesine sevindi ve onlara Mâlik b. Mürâre ve Muâz b. Cebel ile bir mektup gönderdi. Bu mektupta Allah’a ve resulüne itaat etmelerini, namaz kılmalarını, ganimet mallarının beşte birini Allah ve resulünün hakkı olarak vermelerini, müslümanlardan zekât, yahudi ile hıristiyanlardan cizye almalarını ve elçilerine iyi davranmalarını istiyordu. Kaynaklarda ayrıca Abdullah b. Zeyd, Mâlik b. Ubâde ve Ukbe b. Nemîr gibi sahâbîlerin Hz. Peygamber tarafından Himyer meliklerine elçi olarak gönderildiği kaydedilmekte ve Resûl-i Ekrem’in Amr b. Hazm ile Himyer meliklerine zekât ve diyetlerle ilgili ikinci bir tâlimatnâme daha yolladığı (İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, I, 404) belirtilmektedir.
BİBLİYOGRAFYA
Abdürrezzâk es-San‘ânî, el-Muṣannef, IV, 136.
İbn Hişâm, es-Sîre (Zekkâr), II, 1009-1011.
Ebû Ubeyd, el-Emvâl (nşr. Muhammed İmâre), Beyrut 1409/1989, s. 82, 92, 101.
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, I, 356; V, 530-531.
Taberî, Târîḫ (Ebü’l-Fazl), III, 120-122.
İbn Abdürabbih, el-ʿİḳdü’l-ferîd, II, 50.
Süheylî, er-Ravżü’l-ünüf, VII, 413-415.
İbnü’l-Cevzî, el-Vefâ, II, 742-743.
İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe, I, 404.
a.mlf., el-Kâmil, II, 290.
İbn Kesîr, es-Sîre, IV, 145-147.
İbn Hudeyde el-Ensârî, el-Miṣbâḥu’l-muḍî fî küttâbi’n-nebiyyi’l-ümmî (nşr. Muhammed Azîmüddin), Beyrut 1405/1985, II, 263.
İbn Hacer, el-İṣâbe, I, 283.
Muhammed Hamîdullah, el-Ves̱âʾiḳu’s-siyâsiyye, Beyrut 1403/1983, s. 218-226.
a.mlf., İslâm Peygamberi (Tuğ), I, 679-680.
a.mlf., “A Letter of the Prophet in the Musned-Script Adressed to the Yemenite Chieftains”, HI, V (1982), s. 3-20.
Ahmed Hüseyin Şerefüddin, Târîḫu’l-Yemeni’s̱-s̱eḳāfî, Kahire 1387/1967, IV, 11.
Hasan Süleyman Mahmûd, Târîḫu’l-Yemeni’s-siyâsî fi’l-ʿaṣri’l-İslâmî, Bağdad 1969, s. 52.
Muhammed b. Ali el-Ekva‘, el-Ves̱âʾiḳu’s-siyâsiyyetü’l-Yemeniyye, Bağdad 1396/1976, s. 107-110.
Mustafa Fayda, İslâmiyetin Güney Arabistan’a Yayılışı, Ankara 1982, s. 90-93, 97-98, 100.
Abdurrahman Abdülvâhid eş-Şücâ‘, el-Yemen fî ṣadri’l-İslâm, Dımaşk 1408/1987, s. 128-134.
