https://islamansiklopedisi.org.tr/ibn-ebu-omer
Aslen Yemenli olup dedesine nisbetle İbn Ebû Ömer diye tanınmıştır. Ebû Ömer künyesinin babasına ait olduğu da söylenmektedir. Başta babası olmak üzere Süfyân b. Uyeyne, Abdülazîz b. Muhammed ed-Derâverdî, Abdürrezzâk es-San‘ânî, Fudayl b. İyâz, Vekî‘ b. Cerrâh, Yezîd b. Hârûn gibi hocalardan hadis dinlemiştir. Müslim, Tirmizî, İbn Mâce, Bakī b. Mahled, Ebû Hâtim er-Râzî, Ebû Zür‘a er-Râzî, Ebû Zür‘a ed-Dımaşkī ve oğlu Abdullah ondan hadis öğrenen pek çok kimse arasında yer alır.
Bir müddet Aden’de kadılık yapan İbn Ebû Ömer daha sonra Mekke’ye yerleşmiş ve Harem-i şerif şeyhliğine getirilmiştir. Ahmed b. Hanbel onu Mekke’de hadisi yazılabilecek önemli bir âlim diye nitelendirirken Ebû Hâtim, dindar kişiliğine rağmen hocası Süfyân b. Uyeyne’ye isnat ederek uydurma bir hadis nakledecek kadar dalgın biri olarak değerlendirmiş, ardından da sadûk bir râvi olduğunu kaydetmiştir (İbn Ebû Hâtim, VIII, 124-125). Müslim gibi bazı münekkitler ise onu hadisi delil olabilecek, doğru sözlü bir râvi diye nitelemiş, Yahyâ b. Maîn de sika değerlendirmesinde bulunmuştur (et-Târîḫ, II, 542). Bir asra yakın yaşadığı ve birçok defa haccettiği söylenen İbn Ebû Ömer 19 Zilhicce 243’te (8 Nisan 858) Mekke’de vefat etmiştir.
Rivayetleri Müslim ve Tirmizî’nin el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ’leri ile Nesâî ve İbn Mâce’nin es-Sünen’lerinde yer alan İbn Ebû Ömer’in Kitâbü’l-Îmân adlı eseri (Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, Mecmua, nr. 104, vr. 223a-250b) Hamed b. Hamdî el-Câbirî el-Harbî’nin tahkikiyle ve el-Îmân adıyla yayımlanmıştır (Küveyt 1407/1986). Kaynaklarda, talebelerinden Ebû Muhammed İshak b. Ahmed el-Huzâî tarafından rivayet edilen el-Müsned adlı bir eserinden söz edilmekteyse de bu eserin günümüze ulaştığına dair bilgi bulunmamaktadır. el-Müsned, Ahmed b. Ebû Bekir el-Bûsîrî’nin zamanımıza intikal etmeyen ve İtḥâfü’l-ḫıyere adıyla da anılan Eṭrâfü’l-mesânîdi’l-ʿaşere’sinin ihtiva ettiği on müsnedden biridir.
BİBLİYOGRAFYA
Yahyâ b. Maîn, et-Târîḫ, II, 542.
Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, I, 265.
a.mlf., et-Târîḫu’ṣ-ṣaġīr, II, 379.
İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, VIII, 124-125.
İbn Hibbân, es̱-S̱iḳāt, IX, 98.
İbn Mencûye, Ricâlü Ṣaḥîḥi Müslim, II, 217.
Sem‘ânî, el-Ensâb, VIII, 408-409.
İbnü’l-Esîr, el-Lübâb, II, 328.
Mizzî, Tehẕîbü’l-Kemâl, XXVI, 639-642.
Zehebî, Aʿlâmü’n-nübelâʾ, XII, 96-98.
a.mlf., Târîḫu’l-İslâm: sene 241-250, s. 482-483.
a.mlf., Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, II, 501.
Fâsî, el-ʿİḳdü’s̱-s̱emîn, II, 387-388.
İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, IX, 518-520.
Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 1678.
Kettânî, er-Risâletü’l-müstetrafe (Özbek), s. 43, 96.
Ziriklî, el-Aʿlâm, VIII, 3.
Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, XII, 107.
Sezgin, GAS, I, 110-111.
