İBNÜ’l-MÜNÂDÎ - TDV İslâm Ansiklopedisi

İBNÜ’l-MÜNÂDÎ

ابن المنادي
Müellif: TAYYAR ALTIKULAÇ
İBNÜ’l-MÜNÂDÎ
Müellif: TAYYAR ALTIKULAÇ
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 2000
Erişim Tarihi: 09.10.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/ibnul-munadi
TAYYAR ALTIKULAÇ, "İBNÜ’l-MÜNÂDÎ", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/ibnul-munadi (09.10.2024).
Kopyalama metni

18 Rebîülevvel 256’da (23 Şubat 870) Bağdat’ta dünyaya geldi. 257’de doğduğu da rivayet edilmiştir. Dedesine nisbetle İbnü’l-Münâdî diye meşhur oldu. İdrîs b. Abdülkerîm, Süleyman b. Yahyâ ed-Dabbî ve Fazl b. Mahled’den kıraat öğrendi. Zehebî, onun kıraatte dedesi Ebû Ca‘fer Muhammed’den okuduğu âlî isnadı bulunduğunu, bu isnadın İshak b. Yûsuf el-Ezrak vasıtasıyla kurrâ-i seb‘adan Âsım’ın râvisi Ebû Bekir b. Ayyâş’a bağlandığını kaydetmiştir (Maʿrifetü’l-ḳurrâʾ, II, 564). Dedesinden ve Muhammed b. Abdülmelik ed-Dakīkī, Ebû Bekir Muhammed b. İshak es-Sâgānî, Ebû Dâvûd es-Sicistânî gibi âlimlerden hadis dinledi. Kendisinden Ahmed b. Nasr eş-Şezâî, Abdülvâhid b. Ebû Hâşim, Ebü’l-Hasan b. Bilâl ve Ahmed b. Abdullah b. Hüseyin el-Cübbî ve diğerleri kıraat tahsil ederken Ebû Ömer İbn Hayyûye ve Muhammed b. Fâris el-Gūrî gibi şahsiyetler hadis rivayet ettiler. Hanbelî mezhebine mensup olan ve 273 (887) yılında hacca giden İbnü’l-Münâdî 19 Muharrem 336’da (10 Ağustos 947) Bağdat’ta vefat etti ve Hayzürân Mezarlığı’na defnedildi. İbnü’n-Nedîm ölüm yılını 334 (945) olarak verirken Süyûtî 320 (932) tarihini kaydetmiş, Dâvûdî de hocası Süyûtî’ye uymuştur.

İbnü’l-Münâdî için İbnü’n-Nedîm “kıraat üstadı” derken Ebû Amr ed-Dânî onun seçkin bir mukrî olduğunu, bu hususta eskilerden intikal edenleri iyi bildiğini, Arap dili konusunda da zirvede bulunduğunu söylemiş, hakkında sika ve me’mûn terimlerini kullanmıştır (, II, 563). Hatîb el-Bağdâdî de İbnü’l-Münâdî’yi sika, emîn ve sadûk diye tanıtmış ve rivayet ettiği hususlarda hüccet sayıldığını belirtmiştir (Târîḫu Baġdâd, IV, 69). İbnü’l-Cevzî, eserlerinden kendi hattıyla yazılmış bir parçanın eline geçtiğini kaydettikten sonra onda hiçbir kitapta bulunamayacak bilgiler mevcut olduğunu söylemiştir. İbnü’l-Cevzî’nin naklettiğine göre İbnü’l-Münâdî’yi öven âlimlerden biri de Ebû Yûsuf el-Kazvînî olup bu zat onun sözlerinde faydasız hiçbir şeyin bulunmadığını ve rivayetle dirayeti birleştirebildiğini belirtmiş, Zehebî de, “Kurrânın ileri gelenlerindendi” demiştir (Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, III, 850). İbnü’l-Münâdî’nin ahlâkı hakkında Hatîb el-Bağdâdî’nin Ebü’l-Fazl Ubeydullah b. Ahmed b. Ali es-Sayrafî’den naklettiği bir rivayet daha sonraki bazı kaynaklarda yer almıştır. Buna göre Ebü’l-Fazl es-Sayrafî onun sert mizaçlı ve kötü huylu bir insan olduğunu söylemiş, bu sebeple kendisinden yapılan rivayetlerin yaygınlık kazanmadığını ileri sürmüştür.

Eserleri. İbnü’n-Nedîm, İbnü’l-Münâdî’nin çoğu Kur’an ilimlerine dair olmak üzere çeşitli alanlarda 120’den fazla eseri bulunduğunu söylemiş, Ebû Yûsuf el-Kazvînî ise Kur’an ilimleri konusunda 440’tan fazla çalışması olduğunu, bunlardan yirmi birini kendisinin bildiğini belirtmiştir (İbnü’l-Cevzî, XIV, 66). Hatîb el-Bağdâdî ve İbn Ebû Ya‘lâ’nın kaydettiklerine göre onun eserlerinin çoğundan haberdar olunmamıştır. İbnü’l-Münâdî’nin günümüze ulaştığı bilinen tek kitabı Müteşâbihü’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm olup bir nüshası İskenderiye’de el-Mektebetü’l-belediyye’de (nr. 1993 d.) bulunmaktadır (Sezgin, I, 44). Eser Abdullah b. Muhammed el-Guneymân’ın tahkikiyle yayımlanmıştır (Medine 1408; Demenhûr 1414/1993). Kaynaklarda adı geçen diğer eserleri de şunlardır: İḫtilâfü’l-ʿaded, Kitâbü Duʿâʾi envâʿi’l-istiʿâẕât min sâʾiri’l-âfât ve’l-ʿâhât, Efvâcü’l-ḳurrâʾ, Nâsiḫu’l-Ḳurʾân ve mensûḫuh, Kitâbü’l-Melâḥim, et-Târîḫ, Kitâbü’l-Menâsik, Müsnedü’l-ʿaşere, Kitâbü Kellâ, Feżâʾilü’l-Ḳurʾân, Kitâbü’l-Müderrisîn, Cüzʾ fîhi’l-Ḫaḍır.


BİBLİYOGRAFYA

İbnü’l-Münâdî, Müteşâbihü’l-Ḳurʾâni’l-ʿaẓîm (nşr. Abdullah b. Muhammed el-Guneymân), Demenhûr 1414/1993, neşredenin girişi, s. 5-16.

, s. 184-185.

, IV, 69-70.

, II, 3-6.

, V, 385-386.

, XIV, 65-66.

, III, 849-850.

a.mlf., (Altıkulaç), II, 563-564.

a.mlf., : sene 331-350, s. 134-135.

a.mlf., , XV, 361-362.

, XI, 219.

, I, 44; II, 194.

Burhâneddin İbn Müflih, el-Maḳṣadü’l-erşed (nşr. Abdurrahman b. Süleyman el-Useymîn), Riyad 1410/1990, I, 85-86.

, I, 300-301.

, I, 33-34.

, II, 1921.

, I, 44.

Muhammed Hâdî Müezzin-i Câmî, “İbn Münâdî”, , IV, 693-694.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2000 yılında İstanbul’da basılan 21. cildinde, 152-153 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER