DÜŞÜNME
DELİL
Gerçeğe ulaştıran şey anlamında kelâm ve fıkıhta kullanılan terim.
İSTİNTAC
Öncüllerden sonuç çıkarma anlamında bir istidlâl türü olarak kullanılan mantık terimi, çıkarım.
KIYAS
Bilinenden hareketle bilinmeyene ulaşmayı ifade eden mantık, fıkıh ve dil bilimi terimi.
İCTİHAD
Nassın lafız ve mânasından hareketle, nassın bulunmadığında da çeşitli istinbat metotları kullanılarak şer‘î hüküm hakkında zannî bilgiye ulaşma çabasının genel adı.
İSTİNBAT
Naslardan hüküm çıkarma anlamında fıkıh usulü terimi.
RE’Y
Görüş, düşünce, kıyas, nasla düzenlenmemiş şer‘î-amelî bir meselede ortaya konan kanaat anlamlarında bir terim.
ÖNERME
Hüküm bildiren cümleler için kullanılan mantık terimi.
DELÂLET
Zihnin bir şey hakkındaki bilgiden başka bir şeyin bilgisine ulaşması anlamına gelen mantık ve fıkıh terimi.
TA‘LÎL
Tümelden tikele giderek hüküm çıkarma anlamında bir istidlâl türü olan mantık terimi, tümdengelim.
TEMSİL
Tikelden tikele giden akıl yürütme yöntemi için kullanılan mantık terimi.
HÜCCET
Bir hükmün doğruluğunu kanıtlamak ve muarıza karşı galip gelmek amacıyla ileri sürülen delil.
HİLÂF
Bazı dinî ilimlere, özellikle fıkıh konularına uyarlanmış cedel tekniği, fıkıh mezhepleri arasındaki ihtilâfları konu edinen ilim dalı, hilâfiyat.
CEDEL
Meşhur olan veya doğruluğu herkes tarafından kabul edilen önermelere dayanan kıyas; tartışmada rakibi susturma yöntemi anlamında kullanılan mantık, felsefe ve kelâm terimi.
MÜNÂZARA
Gerçeğin ortaya çıkarılması için yapılan tartışmaların esaslarını inceleyen bilimin adı.