KAYS b. EBÛ HÂZİM - TDV İslâm Ansiklopedisi

KAYS b. EBÛ HÂZİM

قيس بن أبي حازم
Müellif: ZEKERİYA GÜLER
KAYS b. EBÛ HÂZİM
Müellif: ZEKERİYA GÜLER
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 2022
Erişim Tarihi: 02.11.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/kays-b-ebu-hazim
ZEKERİYA GÜLER, "KAYS b. EBÛ HÂZİM", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/kays-b-ebu-hazim (02.11.2024).
Kopyalama metni

Muhtemelen hicretten beş yıl önce doğdu. Kûfe’de yaşayan Becîle-Ahmes kabilesinin Enmâroğulları koluna mensup olduğu için Becelî ve Ahmesî nisbeleriyle anılır. Sahâbî olan babası daha çok Ebû Hâzim künyesiyle tanınmıştır. Kays, Hz. Peygamber zamanında müslüman oldu ve on beş yaşına gelince Resûl-i Ekrem’e biat etmek üzere Medine’ye gitti, ancak onun vefat ettiğini öğrenince Halife Ebû Bekir’e biat etti. Yedi veya sekiz yaşlarında iken Mescid-i Nebevî’de hutbe okumakta olan Hz. Peygamber’i babasıyla birlikte dinlediği kendisinden rivayet edilmekteyse de hutbe dinleyen kişinin Kays b. Âiz el-Kûfî el-Ahmesî olabileceği belirtilmiştir (, III, 267). Muhadramûndan ve yaşça büyük tâbiîlerden sayılan Kays aşere-i mübeşşere ile babasından ve Hz. Âişe, Huzeyfe b. Yemân, Abdullah b. Mes‘ûd, Muâz b. Cebel, Ebû Mûsâ el-Eş‘arî, Muâviye b. Ebû Süfyân, Ebû Hüreyre gibi sahâbîlerden hadis rivayet etmiş, kendisinden de Ebû İshak es-Sebîî, A‘meş, Beyân b. Bişr, Hakem b. Uteybe ve diğerleri rivayette bulunmuştur. Ebû Dâvûd es-Sicistânî hadis otoritelerince “sika, hüccet, sebt, mutkın” gibi terimlerle anılan Kays’ı isnad bakımından tâbiîlerin en sağlamı olarak nitelendirmiştir. Yahyâ b. Saîd el-Kattân münker rivayetleri bulunduğunu ileri sürerek onu tenkit etmişse de Zehebî bu tesbite katılmakla birlikte bunun rivayetlerini delil olarak kullanmaya engel teşkil etmediği görüşündedir (Mîzânü’l-iʿtidâl, III, 392-393). Kays’ın rivayetleri arasında mürsel hadislerin bulunması da onun güvenilirliğine gölge düşürmemektedir (İbn Ebû Hâtim, el-Merâsîl, s. 139). 100 yılı aşkın hayatının sonlarında Kays’ın hâfızası bozulmuş, ancak rivayetleri daha önce tesbit edildiği için bu husus bir güvensizlik konusu olmamıştır. Hz. Ömer’in vefatının ardından sahâbe arasında gelişen siyasî olaylarda ılımlı bir yol takip eden Kays, Hz. Osman tarafında yer aldı ve Cemel Vak‘ası’na katılmadı. Ancak Hâricîler’e karşı yapılan Nehrevan Savaşı’nda Hz. Ali’nin yanında savaştı. Hîre’nin fethinden sonra Kādisiye Savaşı’na da katılan Kays 97 (716) veya 98’de (717) vefat etti. Bu tarih 78 (697), 84 (703), 87 (706) ve 94 (713) olarak da zikredilmiştir.


BİBLİYOGRAFYA

, VI, 67.

, II, 489-490.

İbn Hibbân, Târîḫu’ṣ-ṣaḥâbe (nşr. Bûrân ed-Dannâvî), Beyrut 1408/1988, s. 213.

, XII, 452-455.

, III, 247-248.

, VII, 102.

a.mlf., el-Merâsîl (nşr. Ahmed İsâm el-Kâtib), Beyrut 1403/1983, s. 139.

Rabaî, Târîḫu mevlidi’l-ʿulemâʾ ve vefeyâtihim (nşr. Abdullah b. Ahmed b. Süleyman el-Hamed), Riyad 1410, I, 210, 234.

, I, 31, 91, 284.

, IV, 417.

, IV, 198-202.

a.mlf., , I, 61.

a.mlf., , III, 392-393.

a.mlf., : sene 81-100, s. 457-460.

, III, 267, 272-273.

a.mlf., , VIII, 386-389.

Alâeddin Ali Rızâ, Nihâyetü’l-iġtibâṭ bimen rumiye mine’r-ruvât bi’l-iḫtilâṭ, Beyrut 1408/1988, s. 291-294.

Abdüssettâr eş-Şeyh, Aʿlâmü’l-ḥuffâẓ ve’l-muḥaddis̱în, Dımaşk-Beyrut 1417/1997, IV, 368-387.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2022 yılında Ankara’da basılan 25. cildinde, 92 numaralı sayfada yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER