https://islamansiklopedisi.org.tr/kurz-b-alkame
Mekke ve civarında yaşayan Huzâa kabilesinin Kâ‘b kolundan olup Kürz b. Hubeyş diye de bilinir. Hem Câhiliye hem İslâm döneminde yaşayan muammerûndandır. İyi bir iz sürücü (kāif) olarak şöhret yapmış, kendisinden sonra oğulları da bu mesleği sürdürmüştür. Hicret sırasında Hz. Peygamber ve Ebû Bekir’in izlerini o sürmüş, müşriklerle birlikte Sevr mağarasına kadar gitmiş ve izlerin orada bittiğini görünce onları ya yerin yuttuğunu ya da göğe kaldırıldıklarını söylemiştir. Kürz, Resûl-i Ekrem’in ayağını ve ayak izini gördüğünde bunun Harem-i şerif’te bulunan Makām-ı İbrâhim’deki ize benzediğini, dolayısıyla onun da peygamber olması gerektiğini söyleyerek Resûl-i Ekrem’in peygamberliğini bu yolla ispat etmek istemiştir.
Kürz b. Alkame Mekke’nin fethedildiği gün müslüman oldu ve bir ara Medine’ye yerleşti. Zaman zaman Askalân (veya Usfân) şehrine gidip orada ikamet ettiği rivayet edilmektedir. Uzun süre yaşamış olması sebebiyle kendisine çeşitli konularda danışılan kimse konumundaydı. Muâviye b. Ebû Süfyân devrinde Medine Valisi Mervân b. Hakem, Harem-i şerif’in sınırlarını belirleyen bazı nişan ve alâmetlerin kaybolduğunu bir mektupla bildirince Muâviye, Kürz b. Alkame hayatta ise ona danışılmasını ve bütün alâmetlerin buna göre yenilenmesini emretmiş, Harem’in sınırları en son onun tesbitiyle çizilmiştir. Hayatının sonlarına doğru gözlerini kaybeden Kürz 45 (665) yılı civarında vefat etti. Onun nerede öldüğü bilinmemektedir.
Kürz b. Alkame Hz. Peygamber’den altı hadis rivayet etmiş, Urve b. Zübeyr b. Avvâm ve Süleyman b. Habîb tarafından nakledilen bu rivayetleri Tayâlisî (Müsned, s. 182), Humeydî (Müsned, I, 260) ve Ahmed b. Hanbel (Müsned, III, 477) tarafından tahriç edilmiştir.
BİBLİYOGRAFYA
Tayâlisî, Müsned, Beyrut, ts. (Dârü’l-ma‘rife), s. 182.
Humeydî, Müsned (nşr. Habîbürrahman el-A‘zamî), Beyrut, ts. (Âlemü’l-kütüb), I, 260.
Müsned, III, 477.
Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, VII, 238.
İbn Düreyd, el-İştiḳāḳ, s. 471.
İbn Kāni‘, Muʿcemü’ṣ-ṣaḥâbe (nşr. Ebû Abdurrahman Salâh b. Sâlim el-Musarrâtî), Medine 1418/1997, II, 372-373.
İbn Hibbân, es̱-S̱iḳāt, III, 355-356.
Taberânî, el-Muʿcemü’l-kebîr (nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî), Beyrut 1405/1985, XIX, 197-199.
İbn Hazm, Cemhere, s. 236.
a.mlf., Esmâʾü’ṣ-ṣaḥâbeti’r-ruvât (nşr. Seyyid Kesrevî Hasan), Beyrut 1412/1992, s. 197.
İbn Abdülber, el-İstîʿâb (Bicâvî), III, 1311.
a.mlf., el-İnbâh ʿalâ ḳabâʾili’r-ruvât (nşr. İbrâhim el-Ebyârî), Beyrut 1405/1985, s. 81-85.
İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe (Bennâ), IV, 469-470.
İbn Hacer, el-İṣâbe (Bicâvî), V, 583.
Hâlid Abdurrahman el-Ak, Mevsûʿatü’l-ʿuẓamâʾ ḥavle’r-resûl, Beyrut 1412/1991, III, 1649.
