https://islamansiklopedisi.org.tr/nim-sofyan
Türk mûsikisi usul sisteminde, oluşumuna başka bir usulün girmediği iki basit usulden biridir. Dört zamanlı sofyan usulünün, zaman bakımından yarısı olduğu için “nîm-sofyan” (yarım sofyan) denilmiştir. Türk mûsikisinin en küçük usulü olan nîm-sofyan usulünün 2/8’lik birinci, 2/4’lük ikinci ve 2/2’lik üçüncü mertebeleri varsa da en çok 2/4’lük mertebesiyle kullanılmıştır. 2/4’lük mertebesinin Batı müziğindeki ismi “sebare”dir (C barré).
Daha çok sirto, longa gibi oyun havalarıyla marşlarda ve bazı türkülerde kullanılan nîm-sofyan usulü şarkı ve ilâhilerde az tercih edilmiştir. Bu usuldeki şarkılar da daha çok fantezi türündedir. Usul darblarının birincisi kuvvetli, ikincisi hafiftir. Sultan Abdülaziz’in hicaz, Tanbûrî Kadı Fuad Efendi’nin hicazkâr sirtosu; Tanbûrî Cemil Bey’in hüseynî (Çeçen kızı), Şükrü Tunar’ın hicaz oyun havaları; Santûrî Edhem Efendi’nin şehnaz, Tanbûrî Cemil’in nikriz, Kevser Hanım’ın nihavend longası; Kaptanzâde Ali Rızâ Bey’in, “Ufuklara yaslanmış yorgun dağlar sırayla” mısraıyla başlayan hicaz fantezisi, Sadettin Kaynak’ın, “Gördüm seni bir gün yeni açmış güle döndüm” mısraıyla başlayan uşşak şarkısı; Bekir Sıtkı Sezgin’in rast makamında, “Bu dervişlik yoluna sıdk ile gelen gelsin” mısraıyla başlayan ilâhisi bu usulle ölçülmüş eserlerden bazılarıdır.
BİBLİYOGRAFYA
Suphi Ezgi, Nazarî-Amelî Türk Musikisi, İstanbul 1935-40, II, 5; IV, 279-280.
Hüseyin Sâdeddin Arel, Türk Mûsıkîsi Nazariyatı Dersleri (haz. Onur Akdoğu), Ankara 1991, s. 81-84.
Özkan, TMNU, s. 565, 568-569.
Sadettin Heper, “Türk Musikisinde Usuller”, MM, sy. 344 (1978), s. 10.
