https://islamansiklopedisi.org.tr/sabah-salasi
Hz. Muhammed’e Allah’tan rahmet dilemek, onun şefaatini istemek ve ona duyulan sevgiyi ifade etmek maksadıyla yazılmış salâlardan biri olup diğer salâlar gibi Arapça’dır. Dinî mûsikinin cami mûsikisi formları arasında yer alan sabah salâsı sabah ezanından önce dilkeş-hâverân makamında ve tesbit edilmiş bestesi esas alınarak okunurdu. Üç bölümden oluşan sabah salâsının metni şöyledir:
| 1. | es-Salâtü ve’s-selâmü aleyk |
| 2. | yâ seyyidenâ yâ Resûlellah |
| yâ seyyidenâ yâ habîbellah | |
| yâ seyyidenâ yâ nebiyyallah | |
| yâ seyyidenâ yâ hayrehalkıllah | |
| yâ seyyidenâ yâ nûrearşillâh | |
| 3. | Allah Allah Allah mevlâ hû. |
Minarelerde sabah salâsı okunurken Hz. Peygamber’in sıfatlarını ifade eden ikinci bölümün her bir bendinin icrasından sonra birinci bölüme dönülür ve en sonunda üçüncü bölüm okunarak salâ bitirilirdi. Bekir Sıtkı Sezgin sabah salâsının bir diğer icrasından bahsetmektedir. Bu okuyuş şekli, ikinci bölümün her bir bendinden sonra üçüncü bendin de okunup her defasında başa dönülmek suretiyle icra edilir.
Kim tarafından ne zaman tertip edildiği kesin olarak bilinmeyen sabah salâsının durak evferi usulüyle ölçülmüş notasını güftesiyle birlikte Nazarî-Amelî Türk Musikisi ile Türk Musikisi Klasiklerinden Temcit - Na’t - Salat - Durak adlı eserlerinde neşreden Suphi Ezgi eserin bestekârı olarak Hatîb Zâkirî Hasan Efendi’yi kaydeder. Halil Can gibi bazı mûsikişinaslar ise bu eserin Buhûrîzâde Mustafa Itrî Efendi tarafından bestelendiğini belirtir.
Sabah salâsı genellikle iki müezzin tarafından karşılıklı olarak, bazan da ikiden fazla müezzinin iştirakiyle okunur. Bu durumda müezzinler arasında ses cinsi ve nefes miktarıyla ağız birliği önem taşır. Ancak salânın okunuşunda katı bir usulün uygulanmasından ziyade bestenin ana mûsiki temasına sadık kalmak suretiyle serbest bir usul anlayışı hâkim olmalıdır. Günümüzde bu şekilde sabah salâsı icrasına pek rastlanmasa da bir cenazeyi haber vermek için okunan salâlarda bu eserin ezgi kalıbındaki bazı nağmelerin kullanıldığı dikkati çekmektedir.
BİBLİYOGRAFYA
Suphi Ezgi, Nazarî-Amelî Türk Musikisi, İstanbul, ts., III, 63-64.
a.mlf., Türk Musikisi Klasiklerinden Temcit - Na’t - Salat - Durak, İstanbul 1945, s. 11-12.
Halil Can, “Dinî Türk Musikisi Lûgatı”, MM, sy. 222 (1966), s. 198.
a.mlf., “Dînî Musiki”, a.e., sy. 291 (1974), s. 15.
[Maddenin yazımında Bekir Sıdkı Sezgin’den alınan şifahî bilgilerden yararlanılmıştır].
İlişkili Maddeler
Görseller
