ŞİNŞEVRÎ

Hayatı hakkında yeterli bilgi yoktur. 935 (1529) yılında doğdu. Fetḥu’l-ḳarîbi’l-mücîb adlı eserinin mukaddimesinde belirttiğine göre (İhsanoğlu v.dğr., I, 90) aslen Şinşevr köyünden olup Suriye’nin kuzeybatısındaki Maarretünnu‘mân’da dünyaya gelmiştir. Mısır’da Menûfiye vilâyetine bağlı olan Şinşevr, müellifin er-Raḥbiyye şerhinin bazı hâşiyelerinde (Ali Paşa Mübârek, XII, 364) ve müellifine okunduğu belirtilen Fetḥu’l-ḳarîbi’l-mücîb’e ait bir yazma nüshada (Ziriklî, IV, 129) bu şekilde kaydedilirken İbnü’l-Cey‘ân kelimeyi Şenşûr diye okumuştur (et-Tuḥfetü’s-seniyye, s. 107; ayrıca bk. Muhammed Remzî, III, 163-164). Celâleddin es-Süyûtî, Zekeriyyâ el-Ensârî ve Nûreddin el-Mahallî’nin öğrencisi olup Ezher’de ve diğer medreselerde ders vermiş, ferâiz konusunda kitaplar telif etmiş olan (Gazzî, II, 37-38; Ali Paşa Mübârek, XII, 365) babası Bahâeddin Muhammed’den ders aldı. Ezher’de hatiplik ve müderrislik yaptı. Onun Süyûtî ve Zekeriyyâ el-Ensârî’den ders okuduğuna dair Necmeddin el-Gazzî’nin verdiği bilgi (el-Kevâkibü’s-sâʾire, III, 161) yanlış olup Şinşevrî’nin doğumundan önce vefat eden bu iki zat yine Gazzî’nin yukarıdaki nakline göre onun değil babasının hocalarıdır. Şinşevrî’den ders alanlar arasında Muhammed b. Muhammed el-Meydânî ed-Dımaşkī ve Muhammed b. Ahmed el-Murâdî el-Kāhirî’nin adları anılmaktadır. Kendisiyle 986 (1578) yılında Kahire’de görüşen İbnü’l-Kādî onun hesap ve ferâizde âlim olduğunu kaydeder.

Eserleri. 1. el-Fevâʾidü’ş-Şinşevriyye fî şerḥi’l-Manẓûmeti’r-Raḥbiyye. İbnü’l-Mütefennine diye tanınan Muvaffakuddin Muhammed b. Ali er-Rahbî’nin ferâize dair el-Urcûzetü’r-Raḥbiyye adlı eserinin şerhi olup (yazma nüshaları için bk. İhsanoğlu v.dğr., I, 91-92) üzerine birçok hâşiye yazılmıştır. Bunlar arasında İbrâhim b. Muhammed el-Bâcûrî’nin defalarca basılan (meselâ Kahire 1236, 1282, 1347) et-Tuḥfetü’l-ḫayriyye, Muhammed b. Ali el-İdfînî el-Buhayrî’nin el-Lüʾlüʾetü’s-seniyye ʿale’l-Fevâʾidi’ş-Şinşevriyye (a.g.e., I, 109), Yûsuf ez-Zeyyât’ın el-Vesîletü’l-berriyye ile’l-Fevâʾidi’ş-Şinşevriyye (a.g.e., II, 567), Ali b. Şattâ el-Menşelîlî’nin Taḳyîdât ʿalâ Şerḥi’ş-Şinşevrî (Melik Suûd Üniversitesi Ktp., nr. 5549), Şemseddin Muhammed b. Abdurrahman el-Bûlâkī’nin el-Cevâhirü’l-mehdiyye li-ṭullâbi’l-Fevâʾidi’ş-Şinşevriyye (Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye, nr. 22055 B; nr. Ferâiz 322) adlı eserleriyle Muhammed b. Sâlim el-Hifnî (a.g.e., I, 212), Muhammed b. Mustafa el-Hudarî’nin (Kahire 1293) hâşiyeleri anılabilir. Muhammed b. Muhammed el-Besyûnî er-Reşîdî ile el-Emîrü’l-Kebîr es-Sünbâvî’nin de esere hâşiye yazdıkları bilinmektedir. J. D. Luciani bu şerhi ve Bâcûrî’nin hâşiyesini Fransızca tercümesiyle birlikte neşretmiştir (Traité des successions musulmanes [ab intestat] éxtrait du commentaire de la Rahbia par Chenchouri, de la glose d’el-Badjouri et d’autres auteurs arabes, Paris 1890; Cezayir 1896). Müellif bu eserini ayrıca ihtisar etmiştir (Mektebetü’l-Ezheri’ş-şerîf, nr. Genel 2168/Özel 35).

2. ed-Dürretü’l-muḍıyye fî şerḥi’l-Fârıżıyye. Hanbelî âlimi Şemseddin Muhammed el-Fârızî el-Mısrî’nin yine ferâizle ilgili el-Manẓûmetü’l-Fârıżıyye’sinin şerhidir (nşr. Muhammed b. Abdülazîz b. Mâni‘, Dımaşk 1381/1961).

3. el-Fevâʾidü’l-merżıyye fî şerḥi’l-Mülaḳḳabâti’l-Verdiyye. Zeynüddin İbnü’l-Verdî’nin ferâize dair el-Vesâʾilü’l-müheẕẕebe fi’l-mesâʾili’l-mülaḳḳabe (el-Mülaḳḳabâtü’l-Verdiyye) adlı eserinin şerhidir (Dârü’l-kütübi’l-Mısriyye, Mecâmî‘, nr. 22, 23; Mektebetü’l-belediyyeti’l-İskenderiyye, nr. N 2847 D).

4. Şerḥu’l-Caʿberiyye. Burhâneddin el-Ca‘berî’nin ferâizle ilgili eserinin şerhidir (Mektebetü’l-Ezheri’ş-şerîf, nr. Genel 2972/Özel 51).

5. Ḫulâṣatü’l-fiker fî şerḥi’l-Muḫtaṣar. İbn Hacer el-Askalânî’nin Nuḫbetü’l-fiker adlı kendi eserini ihtisar ettiği el-Muḫtaṣar fî muṣṭalaḥi ehli’l-es̱er’in şerhidir (nşr. Sâbır b. Muhammed b. Sa‘dullah ez-Ziyârî, Küveyt 1405/1984).

6. Fetḥu’l-ḳarîbi’l-mücîb bi-şerḥi Kitâbi’t-Tertîb. Sıbtu’l-Mardînî’nin Tertîbü’l-Mecmûʿ fi’l-ferâʾiż adlı eserinin şerhi olup bu metnin Sıbtu’l-Mardînî’nin hocası İbnü’l-Mecdî’ye nisbet edilmesi (a.g.e., I, 90; Muʿcemü’l-maḫṭûṭât, II, 660) yanlıştır (krş. Keşfü’ẓ-ẓunûn, II, 1605; Ziriklî, VII, 55). Kitâbü’l-Mecmûʿ Şemseddin Muhammed b. Şeref el-Kellâî’nin eseridir. Müellif hattı yazması günümüze ulaşan (Chester Beatty Library, nr. 3723) Fetḥu’l-ḳarîbi’l-mücîb basılmıştır (kenarında Ebû Bekir b. Ahmed es-Sebtî’nin Şerḥu’r-Raḥbiyye’siyle birlikte, I-II, Kahire 1301, 1307, 1345).

7. Şerḥu Tuḥfeti’l-aḥbâb fî ʿilmi’l-ḥisâb. Yine Sıbtu’l-Mardînî’nin eserine yazılan bu şerhin çeşitli nüshaları mevcuttur (King, II, 924-925; İhsanoğlu v.dğr., I, 94-95; Habeşî, I, 549).

8. Buġyetü’r-râġıb fî şerḥi Mürşideti’ṭ-ṭâlib ilâ esne’l-meṭâlib. İbnü’l-Hâim’in hesaba dair eserinin şerhi olup çeşitli nüshaları zamanımıza kadar gelmiştir (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 314, Lâleli, nr. 2748; Dârü’l-kütübi’z-Zâhiriyye, nr. 3082, 7579; ayrıca bk. King, II, 908; İhsanoğlu v.dğr., I, 89). Müellif bu eserini ayrıca ihtisar etmiştir (İhsanoğlu v.dğr., I, 90).

9. Şerḥu’l-Maʿûne. İbnü’l-Hâim’in el-Maʿûne fî ʿilmi’l-ḥisâbi’l-hevâʾî adlı eserinin şerhidir (Mektebetü’l-Ezheri’ş-şerîf, nr. Genel 39980/Özel 326).

10. Ḳurretü’l-ʿayneyn. Zekeriyyâ el-Ensârî’ye ait Mesâḥatü’l-ḳulleteyn adlı eserin şerhidir (yazma nüshaları için bk. a.g.e., I, 92-93).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2010 yılında İstanbul’da basılan 39. cildinde, 176-177 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.