TABLÂVÎ

Kahire’de doğdu ve orada yetişti. Mısırlı âlim Nâsırüddin Muhammed b. Sâlim et-Tablâvî’nin kızından torunudur. Bu sebeple Sıbtu’t-Tablâvî diye de anılır. Tablâvî nisbesi Mısır’ın Menûfiye şehrinin Tabliye (Tablûhe) köyünden gelmektedir. Kur’ân-ı Kerîm’i farklı kıraatlerle ezberleyen Tablâvî Şemseddin er-Remlî’den fıkıh, Ebü’n-Nasr b. Nâsırüddin et-Tablâvî’den Arapça ve İbn Kāsım el-Abbâdî’den aklî ilimleri okudu. Ayrıca Süyûtî’nin talebelerinden İbrâhim b. Abdurrahman el-Alkamî’den ders aldı. Abbâdî’den sonra onun bütün öğrencileri Tablâvî’nin derslerine devam etti. Başlıca talebeleri Şemseddin Muhammed b. Ahmed eş-Şevberî el-Mısrî, Burhâneddin İbrâhim b. Muhammed b. Îsâ el-Mısrî eş-Şâfiî el-Meymûnî, Şehâbeddin Ahmed b. Ahmed el-Mısrî ed-Devâhilî ve Ebû Yahyâ Zekeriyyâ b. İbrâhim el-Maarrî el-Makdisî gibi âlimlerdir. Tablâvî Zilhicce 1014 (Nisan 1606) tarihinde Kahire’de vefat etti.

Eserleri. Arap Dili: Manẓûme fi’l-istiʿârât (Mecmûʿu mühimmâti’l-mütûn içinde, Kahire 1295, s. 66-69; Ebü’l-Kāsım es-Semerkandî’nin Ferâʾidü’l-fevâʾid, el-Ferîde, er-Risâletü’t-terşîḥiyye adlarıyla da bilinen Risâletü’l-istiʿârât adlı eserinin nazma çekilmiş şeklidir); Şerḥu Naẓmi’l-istiʿârât (bir önceki eserin şerhidir, Câmiatü’l-Melik Suûd Ktp., nr. 2451, vr. 50); Ṭâliʿu’s-Saʿd (Şerḥ ʿalâ Şerḥi’l-ʿİzzî fi’t-taṣrîf li’t-Teftâzânî, Süleymaniye Ktp., Şehid Ali Paşa, nr. 2575, vr. 492; Brockelmann, GAL Suppl., I, 498); el-ʿUḳūdü’l-cevheriyye fî ḥalli’l-Ezheriyye (Şerḥu’l-Muḳaddimeti’l-Ezheriyye fî ʿilmi’l-ʿArabiyye; Hâlid el-Ezherî’nin Arap gramerine dair kitabının şerhidir, Süleymaniye Ktp., Fâtih, nr. 5055, vr. 233; Abdullah b. Uveykıl es-Sülemî eser üzerine bir doktora çalışması yapmıştır: el-ʿUḳūdü’l-cevheriyye fî ḥalli’l-Ezheriyye li’ş-Şeyḫ Manṣûr eṭ-Ṭablâvî [h. 1014] dirâse ve taḥḳīḳ, 1417/1996, Câmiatü’l-İmâm Muhammed b. Suûd el-İslâmiyye, Riyad).

Tefsir: es-Sırrü’l-ḳudsî fî tefsîri Âyeti’l-kürsî (Süleymaniye Ktp., Amcazâde Hüseyin Paşa, nr. 76, vr. 45; Âdem Ergül bu eserle ilgili yüksek lisans tezi hazırlamıştır. bk. bibl.); Risâletü’l-müsterżâ fî tefsîri ḳavlihî sübḥânehû ve teʿâlâ: “Velesevfe yuʿṭîke rabbüke feterżâ” (Hacı Selim Ağa Ktp., Hüdâî Efendi, nr. 82, vr. 99-116); Menhecü’t-teysîr ilâ ʿilmi’t-tefsîr (Süyûtî’nin on dört ilim dalını içeren en-Niḳāye adlı risâlesini Abdülazîz b. Ali ez-Zemzemî Naẓmü ʿilmi’t-tefsîr adıyla nazma çekmiş, Tablâvî de bunu şerhetmiştir, bir nüshası Saint Petersburg Kütüphanesi’nde kayıtlıdır: AMK-Aziatskii muzei, nr. 944; Brockelmann, GAL Suppl., II, 443); Şerḥu’ṣ-ṣudûr bi-tefsîri “Veleḳad ketebnâ fi’z-Zebûr” (Süleymaniye Ktp., Esad Efendi, nr. 3777, vr. 52-67); eş-Şemʿatü’l-muḍıyye bi-neşri ḳırâʾâti’s-sebʿati’l-merżıyye (nşr. Ali Seyyid Ahmed Ca‘fer, I-II, Riyad 1423/2003; nşr. Abdurrahman İbrâhim Bedr, Tanta 1427/2006); Fevâʾid ʿale’l-besmele ve’l-ḥamdele (Hacı Selim Ağa Ktp., Hüdâî Efendi, nr. 82, vr. 116-132; müellif, son kısmı eksik olan bu eserinde es-Sırrü’l-ḳudsî adlı risâlesine atıfta bulunmaktadır [vr. 123^a]); Tuḥfetü’l-yaḳẓân fî leyleti’n-nıṣfi min Şaʿbân (Beyazıt Devlet Ktp., Bayezid, nr. 1568, vr. 64; Süleymaniye Ktp., Bağdatlı Vehbi Efendi, nr. 2000, vr. 176-178; eserde Duhân sûresinin ilk âyetleriyle birlikte hadislerle Berat gecesi anlatılmaktadır).

Akaid: Ṣıyânetü’l-ʿaḳāʾid (Naẓmü’l-ʿAḳāʾidi’n-Nesefiyye) (Köprülü Ktp., Fâzıl Ahmed Paşa, nr. 1593, vr. 125-129; Brockelmann, GAL Suppl., I, 761; II, 443); Maṭlaʿu büdûri’l-fevâʾid ve menbaʿu cevâhiri’l-ferâʾid (Ḥâşiye ʿalâ Şerḥi ʿAḳāʾidi’n-Nesefî li’t-Teftâzânî).

Fıkıh: Ḥâşiye ʿalâ Şerḥi’l-Minhâc (Nevevî’nin Şâfiî fıkhına dair Minhâcü’ṭ-ṭâlibîn’ine Celâleddin el-Mahallî’nin yazdığı şerhin hâşiyesidir, Mektebetü Mekke el-Mükerreme, nr. 63 / Fıkh Şâfiî, nr. 16; Brockelmann, GAL Suppl., II, 443); Feyżü’l-cevâd bi’l-kelâm ʿalâ ümmehâti’l-evlâd mine’l-Minhâc (el-Mektebetü’l-Ezheriyye, nr. 2602, Cevherî, nr. 41.912); Tecrîdü Ḥâşiyeti İbn Ḳāsım ʿale’t-Tuḥfe li’bni Ḥacer (İbn Hacer el-Heytemî’nin Şâfiî fıkhına dair Tuḥfetü’l-muḥtâc bi-Şerḥi’l-Minhâc isimli eserine hocası İbn Kāsım el-Abbâdî’nin yazdığı hâşiye üzerine yapılmış bir çalışmadır; Brockelmann, GAL Suppl., I, 681); el-Ecvibe ʿale’l-esʾileti’l-fıḳhiyye (Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi, nr. 1599, vr. 200-218).

Hadis: Naẓmü Elfiyyeti’l-ʿIrâḳī (Zeynüddin el-Irâkī’ye ait eserin nazma çekilmiş şeklidir; İskenderiye Mektebetü’l-belediyye, nr. 5/198); Naẓmü Nuḫbeti’l-fiker fî muṣṭalaḥi ehli’l-es̱er li’bni Ḥacer (İskenderiye Mektebetü’l-belediyye, nr. 3553); Bidâyetü’l-ḳāriʾ fî ḫatmi’l-Buḫârî (Brockelmann, GAL, II, 419). Tablâvî’nin Ḥüsnü’l-vefâʾ bi-ziyâreti’l-Muṣṭafâ adlı eserinin bir nüshası Berlin Kraliyet Kütüphanesi’nde (nr. 2593) mevcuttur (Brockelmann, GAL Suppl., II, 443).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2019 yılında Ankara’da basılan (gözden geçirilmiş 3. basım) EK-2. cildinde, 569-570 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.