Arama - TDV İslâm Ansiklopedisi

ZEMAHŞERÎ الزمخشري
el-Keşşâf adlı tefsiri yanında Arap dili ve edebiyatına dair çalışmaları ile tanınan çok yönlü Mu‘tezile âlimi.

BAHRÜLULÛM el-LEKNEVÎ بحر العلوم اللكنوي
Başta usûl-i fıkıh ve mantık olmak üzere İslâmî ilimlerin çeşitli alanlarındaki şerh ve hâşiyeleriyle tanınan Hindistanlı âlim.

el-BEDRÜ’t-TÂLİ‘ البدر الطالع
Şevkânî’nin (ö. 1250/1834) VIII. (XIV.) yüzyıldan kendi zamanına kadar gelip geçen ve hemen hepsi müctehid olan âlimlere dair biyografik eseri.

BEKİR b. UHTÜ ABDÜLVÂHİD بكر بن أخت عبد الواحد

Daha çok büyük günah, kader ve rü’yetullah konularına dair farklı görüşleriyle tanınan ve Bekriyye mezhebinin kurucusu sayılan âlim.bk. BEKRİYYE البكريّة

CA‘D b. DİRHEM الجعد بن درهم
Tâbiîn neslinden olup ilâhî sıfatlar, halku’l-Kur’ân ve insanların fiilleri gibi itikadî konuları ilk defa tartışmaya açan âlimlerden biri.

DEVŞİRME
Osmanlı tebaası bazı hıristiyan çocuklarının başta askerlik ve saray olmak üzere çeşitli görevlerde kullanılmak üzere devlet hizmetine alınması.

HATMÜ’l-EVLİYÂ ختم الأولياء

Hakîm et-Tirmizî’nin (ö. 320/932) tasavvuf tarihinde peygamberlik ve velîlik konusunu ilk defa geniş olarak ele alıp incelediği eseri.bk. HAKÎM et-TİRMİZÎ الحكيم الترمذي

KĀSIM b. SÂBİT قاسم بن ثابت

Garîbü’l-hadîse dair yazmaya başladığı, ancak babasının tamamladığı ed-Delâʾil adlı eserle tanınan Mâlikî fakihi ve hadis âlimi.bk. SÂBİT b. HAZM ثابت بن حزم

AHBÂRÜ’s-SÎN ve’l-HİND أخبار الصين و الهند
Süleyman et-Tâcir ve Ebû Zeyd es-Sîrâfî adlı iki müslüman seyyah tarafından milâdî IX. yüzyıl ortalarında kaleme alındığı kabul edilen bir seyahatnâme.

ZEYNÎZÂDE HÜSEYİN EFENDİ
Osmanlı medreselerinde okutulan nahiv klasiklerinden el-ʿAvâmil , İẓhârü’l-esrâr ve el-Kâfiye’ye yazdığı mu‘rib kitaplarıyla tanınan Arap dili âlimi.

BASRİYYÛN البصريّون
II-IV. (VIII-X.) yüzyıllar arasında Basra’da yetişen ve Arapça’nın gramer kaidelerini tesbit etmeye çalışan dilcilerle bunların görüşlerini benimseyen âlimlere verilen ad.

İSHÂKIYYE الإسحاقيّة

Ahmer lakabıyla tanınan Ebû Ya‘kūb İshak b. Muhammed en-Nehaî el-Kûfî’ye (ö. 286/899) nisbet edilen ve Hz. Ali'nin nübüvvette Hz. Muhammed’e ortak olduğunu ileri süren aşırı Şiî fırkası.bk. NUSAYRÎLİK النصيريّة

ASHÂBÜ’t-TEMYÎZ أصحاب التمييز
Bağlı bulundukları mezhepteki farklı görüşler arasında tercih yapamamakla birlikte bu görüşlerden kuvvetli ve zayıf olanları ayırt edebilecek durumda bulunan fıkıh âlimleri.

ASHÂBÜ’t-TERCÎH أصحاب الترجيح
Mezhep imam ve müctehidlerinin ortaya koydukları görüşlerin dayandığı delilleri değerlendirerek aynı konudaki farklı görüşler arasında tercih yapabilme gücüne sahip fıkıh âlimleri.

KATÎÎ القطيعي

Ahmed b. Hanbel’in el-Müsned’ine oğlu Abdullah ile birlikte birçok hadis ilâve eden ve döneminde “Müsnidü’l-Irâk” diye tanınan hadis âlimi.bk. el-MÜSNED المسند

HÂŞİYETÜ’t-TECRÎD حاشية التجريد

Nasîrüddîn-i Tûsî’ye ait Tecrîdü’l-kelâm adlı esere Şemseddin el-İsfahânî’nin yazdığı şerh üzerine Seyyid Şerîf el-Cürcânî (ö. 816/1413) tarafından kaleme alınan hâşiye.bk. TECRÎDÜ’l-İ‘TİKĀD تجريد الاعتقاد

ABDÜLKĀDİR el-FÂSÎ عبد القادر الفاسي

bk. FÂSÎ, Abdülkādir b. Ali عبد القادر بن علي الفاسيÂlim ve mutasavvıf.

ABDÜRREZZÂK el-LÂHÎCÎ عبد الرزاق اللاهيجي

bk. LÂHÎCÎ, Abdürrezzâk b. Ali عبد الرزّاق بن علي اللاهيجيİranlı filozof, kelâm âlimi ve şair.

ALANCIK

bk. ALINCAK Azerbaycan’da, Nahcıvan-Culfa yolu üzerinde yüksek bir tepede kurulan, Selçuklular devrinden kalma bir kale.

ALLÂM

bk. ALÎM العليمAllah’ın isimlerinden (esmâ-i hüsnâ) biri.