https://islamansiklopedisi.org.tr/cerir-b-abdulhamid
110’da (728) İsfahan’a bağlı Âbe kasabasında (veya Rey’e bağlı Eyye köyünde) doğdu. 107’de (725) Kûfe’de doğduğu da rivayet edilir. Öğrenim çağındayken Bağdat ve Mekke’ye gitti. Kûfe’de uzunca bir süre kaldıktan sonra Rey’e yerleşti ve orada hadis rivayetine başladı. Hocaları arasında Mansûr b. Mu‘temir, Âsım el-Ahvel, Hişâm b. Urve, Yahyâ b. Saîd el-Ensârî ve A‘meş gibi muhaddisler vardır. Kendisinden de Abdullah b. Mübârek, Yahyâ b. Maîn, Ali b. Medînî, İshak b. Râhûye, Ahmed b. Hanbel ve Ebû Bekir b. Ebû Şeybe gibi âlimler rivayette bulunmuştur. Cerîr duyduğu hadisleri hemen yazar, yanında kitabı yokken onları rivayet etmezdi. Birçok muhaddis aşırı olmayan bid‘at ehlinden hadis almayı câiz gördüğü halde Cerîr ehl-i bid‘attan kabul ettiği hocalardan rivayette bulunmazdı. Câbir el-Cu‘fî, İbn Ebû Necîh ve İbn Cüreyc’in rivayetlerine bu sebeple iltifat etmemiştir.
Birçok hadis talebesinin uzak ülkelerden gelerek kendisinden hadis öğrendiği Cerîr’in güvenilirliği konusunda âlimler ittifak etmişlerdir. Ahmed b. Hanbel ise onu hadiste otorite olarak görmez. Cerîr’in Şiîliğe meyli olduğu hususundaki iddianın bir dayanağı yoktur. es-Sünenü’l-kübrâ’sında Cerîr’den otuz kadar hadis rivayet eden Beyhakī ömrünün sonlarına doğru onun hâfızasının zayıfladığını kaydeder; ancak İbn Hacer bu tesbitin doğru olmadığını, Beyhakī’nin onu Cerîr b. Hâzim’le karıştırdığını belirtir.
Kıraat ilmini kırâat-i seb‘a imamlarından Hamza b. Habîb ile A‘meş’ten öğrenen Cerîr’in bu ilimlere dair görüşleri, Ebû Ya‘kūb Yûsuf b. Mûsâ el-Kattân ve Ahmed b. Cübeyr el-Antâkî tarafından nakledilmiştir.
Zühd ve takvâsı ile tanınan Cerîr Rey’de vefat etmiştir.
BİBLİYOGRAFYA
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳāt, VII, 381.
Buhârî, et-Târîḫu’l-kebîr, II, 214.
İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, II, 505-507.
Hatîb, Târîḫu Baġdâd, VII, 253-261.
Zehebî, Aʿlâmü’n-nübelâʾ, IX, 9-18.
a.mlf., Mîzânü’l-iʿtidâl, I, 394.
a.mlf., Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, I, 271.
İbn Hacer, Hedyü’s-sârî muḳaddimetü Fetḥi’l-bârî, Kahire 1301, s. 392.
a.mlf., Tehẕîbü’t-Tehẕîb, II, 75.
İbnü’l-Cezerî, Ġāyetü’n-Nihâye, I, 190.
İbnü’l-İmâd, Şeẕerât, I, 319.
Kays Âl-i Kays, el-Îrâniyyûn, II/1, s. 89-96.
Abu’l-Qāsem Gorǰī, “Ābī Abū ʿAbdallāh”, EIr., I, 217.
