DA‘LEC b. AHMED

259’da (872-73) Sicistan’da doğdu. Ticaret için gittiği Mekke, Medine, Irak, Horasan ve çevresinde Abdullah b. Ahmed b. Hanbel, Ebû Müslim el-Keccî, Osman b. Saîd ed-Dârimî, Muhammed b. İbrâhim el-Bûşencî, Ali b. Abdülazîz el-Begavî ve İbn Huzeyme gibi âlimlerden hadis tahsil etti. Kendisinden de Dârekutnî, İbn Şâzân el-Bağdâdî, Ebû İshak el-İsferâyînî ve Hâkim en-Nîsâbûrî gibi âlimler rivayette bulundular.

Da‘lec bir süre Mekke’de kaldı. Fakat üç bedevînin onu, “Horasanlı bir hemşerin bizim kardeşimizi öldürdü, biz de seni öldüreceğiz” diye tehdit etmesi üzerine Mekke’yi terkederek Bağdat’a yerleşti. Çok zengin ve hayır sever bir kimse olan Da‘lec Mekke, Bağdat ve Sicistan’da hadisçilerin istifadesine tahsis edilmiş vakıflar kurdu. Hatîb el-Bağdâdî onun cömertliğiyle ilgili birçok menkıbe nakletmektedir (Târîḫu Baġdâd, VIII, 389-392).

Da‘lec Nîşâbur’a gittiği zaman İbn Huzeyme’nin bütün eserlerini elde etti. Dârekutnî de onun rivayetlerini ihtiva eden kitapları müsned tertibine koydu ve Şu‘be ile Mâlik b. Enes’in rivayetlerini bir araya getirdi. Da‘lec şüphe ettiği hadislerin üzerine işaret koyardı. Dârekutnî hocaları arasında ondan daha sika ve titiz birini görmediğini söylemektedir. Da‘lec adı geçen Müsned’i, her iki varak arasına bir dinar koyarak incelemesi için İbn Ukde’ye gönderdi. Bu sebeple onun en sağlam rivayetlere sahip olduğu kabul edilmektedir. Aynı zamanda fakih olduğu ve çeşitli fetvalar verdiği de bilinen Da‘lec 20 Cemâziyelâhir 351’de (26 Temmuz 962) Bağdat’ta vefat etti.

Müsned’inin günümüze kadar geldiği bilinmemekle beraber Müsnedü’l-muḳıllîn adlı eserinden seçilen hadisleri ihtiva eden bir nüsha Zâhiriyye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır (Mecmua, nr. 34, vr. 105^a-127^b).

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 1993 yılında İstanbul’da basılan 8. cildinde, 430-431 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.