MU‘TEZİLE
İtikadî meselelerin yorumunda akla ve iradeye öncelik veren kelâm mezhebi.
Görüşlerini ve sistemini benimsediği âlim
EBÛ HÂŞİM el-CÜBBÂÎ
Behşemiyye fırkasının reisi ve Mu‘tezile’nin büyük imamlarından biri.
Hocası
EBÛ ABDULLAH el-BASRÎ
Mu‘tezile’nin önde gelen kelâm âlimlerinden, Hanefî hukukçusu.
el-MUĞNÎ
Kādî Abdülcebbâr’ın (ö. 415/1025) Mu‘tezile’nin temel görüşlerine dair eseri.
ŞERHU’l-USÛLİ’l-HAMSE
Kādî Abdülcebbâr’ın (ö. 415/1025) Mu‘tezile mezhebince benimsenen beş inanç esasını açıkladığı eseri.
TESBÎTÜ DELÂİLİ’n-NÜBÜVVE
Kādî Abdülcebbâr’ın (ö. 415/1025) Hz. Peygamber’in mûcizelerine dair eseri.
Çağdaşı ve hâmisi
SÂHİB b. ABBÂD
Büveyhî veziri, âlim, edip ve şair.
Öğrencisi
EBÜ’l-HÜSEYİN el-BASRÎ
el-Muʿtemed adlı eseriyle tanınan Mu‘tezile kelâmcısı ve fıkıh âlimi.
Öğrencisi
EBÛ REŞÎD en-NÎSÂBÛRÎ
Mu‘tezile’nin Basra ekolüne mensup son temsilcilerinden biri.
Öğrencisi
İBN METTEVEYH
Mu‘tezile kelâmcısı.
MÜTEŞÂBİHÜ’l-KUR’ÂN
Kādî Abdülcebbâr’ın (ö. 415/1025) müteşâbih kabul ettiği bazı Kur’an âyetlerini inceleyip yorumladığı eseri.
TENZÎHÜ’l-KUR’ÂN
Kādî Abdülcebbâr’ın (ö. 415/1025) Kur’an hakkında nazım ve anlam yönünden ileri sürülebilecek itirazlara cevap verdiği eseri.
Öğrencisi
ŞERÎF el-MURTAZÂ
İmâmiyye’nin önde gelen fıkıh ve kelâm âlimi, edebiyatçı, Bağdat’taki Tâlibîler’in nakibi.
Öğrencisi
BÜSTÎ, Ebü’l-Kāsım
Zeydî-Mu‘tezilî kelâmcı ve fıkıh âlimi.
Öğrencisi
MÂNKDÎM ŞEŞDÎV
Zeydî-Mu‘tezilî kelâmcısı.
Öğrencisi
EBÛ YÛSUF el-KAZVÎNÎ
Mu‘tezile kelâmcısı ve tefsir âlimi.