Arama - TDV İslâm Ansiklopedisi

Aruz tef‘ilelerinde ikisi de harekeli veya ilki harekeli, ikincisi sâkin olan iki harften oluşan birim.bk. ARÛZ عروض

SEBEP السبب
Varlığı ve yokluğu şer‘î hükmün varlığına ve yokluğuna alâmet kılınan durum, nitelik anlamında fıkıh usulü terimi.

İNDETERMİNİZM

Kâinattaki sebep-sonuç ilişkisinin zorunlu olmadığını ileri süren, ilâhî ve insanî iradenin hürriyetini mümkün gören felsefî teori; determinizmin karşıtı.bk. DETERMİNİZM

HARK الخرق

bk. HÂRİKULÂDE; KEVN ve FESAD

HIMÂRİYYE الخماريّة

Allah’ın günaha sebep olan şeyleri yaratmayacağı görüşünden hareketle şarabın ilâhî fiille değil imalâtçısının fiiliyle meydana geldiğini ileri süren Askerimükrem Kaderîleri’nden bir gruba verilen ad.bk. KADERİYYE القدريّة

TÂUN الطاعون
Kitlesel ölümlere sebep olan veba hastalığı.

TEŞEYYU‘ التشيّع
Râvinin cerhine sebep olan bid‘at kusurlarından biri.

TESELSÜL التسلسل
Nesne ve olayların sebep-sonuç ilişkisi içinde geriye doğru sonsuzca sürüp gitmesi anlamında terim.

ALKARISI
Halk arasında lohusa hummasına sebep olduğu sanılan hayalî yaratık.

ELFÂZ-ı KÜFÜR ألفاظ الكفر
İmandan çıkıp küfre girmeye sebep olan sözler anlamında bir terim ve bu konuda yazılan eserlerin ortak adı.

TEMYİZ التمييز
İnsanın söz ve davranışlarının sebep ve sonuçlarını idrak edebilme ve bu idrake uygun biçimde iradesini kullanabilme gücü anlamında fıkıh terimi.

VAKİT الوقت
İbadetler ve hukukî işlemlerde sebep veya şart işlevi gören zaman unsuru.

KADH القدح
Râviyi cerhetme; hadisin sıhhatini zedeleyen sebep anlamında bir terim.

GARAZ الغرض

bk. GĀİYYET; İLLİYYET; MAKĀSIDÜ’ş-ŞERÎA; TA‘LÎL

NAZAR BER-KADEM نظر بر قدم

Hâcegân silsilesi ve Nakşibendiyye tarikatında, sâlikin yürürken gaflete sebep olacak bir şeyi görmesini önlemek için bakışlarını ayaklarına odaklaması anlamında bir terim.bk. HÂCEGÂN خواجگان

BUÇUKTEPE VAK‘ASI
1446’da Edirne’de vuku bulan ve II. Mehmed’in birinci saltanatından uzaklaştırılmasına sebep olan ilk yeniçeri ayaklanması.

EVS b. SÂMİT أوس بن الصامت

Karısı Havle bint Mâlik’i boşamaya kalkması üzerine zıhâr âyetinin inmesine sebep olan sahâbî.bk. HAVLE bint SA‘LEBE خولة بنت ثعلبة

TARİH التاريخ
Toplumların başından geçen olayları zaman ve yer göstererek anlatan, bunların sebep ve sonuçlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini ele alan bilim dalı ve bu dalda yazılan eserlerin ortak adı.

ENELHAK أنا الحق

Hallâc-ı Mansûr’un (ö. 309/922) ulûhiyyet ve hulûl iddia ettiği gerekçesiyle öldürülmesine sebep olan meşhur sözü.bk. HALLÂC-ı MANSÛR حلاّج منصور