ZETTERSTÉEN, Karl Vilhelm

18 Ağustos 1866’da İsveç’in Dalarna bölgesindeki Orsa kasabasında dünyaya geldi. İlk ve orta eğitimin ardından 1884-1889 yılları arasında Uppsala Üniversitesi’nde Sâmî diller öğrenimi gördü. İbn Mu‘tî ez-Zevâvî’nin ed-Dürretü’l-elfiyye fi’l-ʿilmi’l-ʿArabiyye adlı eseri üzerine hazırladığı tezle 1894’te doktor unvanını aldı. 1895’te Almanya’ya giderek Berlin Üniversitesi’nde Eduard C. Sachau’nun yanında çalıştı. 1895-1904 yıllarında Lund Üniversitesi ve 1904-1931 yıllarında Uppsala Üniversitesi’nde Doğu dilleri profesörü olarak görev yaptı. 1906’da Uppsala’da K. F. Johannson, J. A. Lundell ve K. B. Wiklund gibi İsveçli şarkiyatçılarla birlikte Le Monde Oriental dergisini kurdu ve 1922-1928 arasında bu derginin editörlüğünü yürüttü. 1931 yılında emekliye ayrıldı. 1 Haziran 1953 tarihinde Uppsala’da öldü. Çok yönlü bir şarkiyatçı olan Zetterstéen, Arapça ve Sâmî diller yanında Farsça ve Türkçe’yle ilgili önemli çalışmalar yapmıştır.

Eserleri. A) Telif. 1. Den nubiska sprakforskningens historia (Uppsala-Leipzig 1907).

2. De semitiska spraken (Uppsala 1914).

3. Ein Handbuch der religösen Pflichten der Muhammedaner in Aljamia. Le Monde Oriental dergisi içinde yayımlanmıştır (XV [1921], s. 1-174).

4. Carlo Landberg, som orientalist (Uppsala 1942).

5. Kristná i Mekka (Uppsala 1943).

6. Arabiska studier in Sweriga (Uppsala 1946).

B) Tercüme, Neşir. 1. Ur Jahjâ bin Abd al-Mu’tî ez-Zawâwî’s dikt ed-Durra el-Alfîje fî ilm el-Arabîje (Leipzig 1895). Müellifin doktora tezi olan eserin Arapça metni de İsveççe bir giriş ve açıklamalarla birlikte yayımlanmış, aynı çalışma Almanca giriş ve yine açıklamalarla birlikte yeniden basılmıştır (Die Alfiye des Ibn Mu’tî. Nach den Handschriften von Berlin, Escorial und Leiden, Leipzig 1900).

2. Beiträge zur Kenntnis der religiösen Dichtung Balais (Leipzig 1902). Süryânî şairi Balai’nin dinî kasidelerinin neşri ve Almanca çevirisidir.

3. Koranen. Zetterstéen önce Kur’an’dan seçtiği bazı sûreleri (Stockholm 1908), ardından Kur’an’ın tamamını İsveççe’ye tercüme etmiştir (Stockholm 1917;4. bs., 2003).

4. Biographien der Nachfolger in Medina, sowie der Gefährten und der Nachfolger in dem übrigen Arabien (Leiden 1905).

5. Biographien der Kufier (Leiden 1909). Son iki eser, İbn Sa‘d’ın eṭ-Ṭabaḳātü’l-kübrâ (Kitâbü’ṭ-Ṭabaḳāti’l-kebîr) adlı eserinin beşinci ve altıncı kısımlarının E. C. Sachau’nun editörlüğünde yapılan neşridir.

6. Herrn D. W. Myhrman’s Ausgabe des Kitâb Mu‘îd an-ni‘am wa mubîd an-niqam (Uppsala-Stockholm 1913). Tâceddin es-Sübkî’nin Muʿîdü’n-niʿam ve mübîdü’n-niḳam adlı eserinin David W. Myhrman tarafından 1908 yılında yapılan neşrine dair açıklamalardır.

7. Baltadjy Mehemed Pascha och Peter den store 1711-1911 (Uppsala 1920). Ahmed Refik’in 1911’de yayımlanan eserinin İsveççe’ye tercümesidir.

8. Beiträge zur Geschichte der Mamlukensultane in den Jahren 690-741 der Higra nach arabischen Handschriften (Leiden 1919). Anonim bir Memlük kroniğinin neşridir.

9. Türkische Urkunden (Uppsala-Leipzig 1938). İsveç Kraliyet Arşivi’nde bulunan Türkçe belgelerin Akdes Nimet Kurat’la birlikte neşri ve Almanca’ya çevirisidir.

10. Türkische, tatarische und persische Urkunden im schwedischen Reichsarchiv (Uppsala 1945).

11. Mohammed Āsafi: The Story of Jamāl and Jalāl: An Illuminated Manuscript in the Library of Uppsala University (Uppsala 1948). Muhammed Âsafî’nin Ḳıṣṣatü’l-Cemâl ve’l-Celâl adlı eserinin Carl Johan Lamm ile birlikte neşridir.

12. Ṭurfetü’l-aṣḥâb fî maʿrifeti’l-ensâb (Dımaşk 1949; Beyrut 1412/1992). Ebû Hafs Ömer b. Yûsuf el-Melikü’l-Eşref er-Resûlî’ye ait eserin neşridir.

13. Şemsü’l-ʿulûm ve devâʾü kelâmi’l-ʿArab mine’l-külûm (I-II, Leiden 1951-1953). Neşvân el-Himyerî’nin eserinin kısmî neşridir. Zetterstéen ayrıca, İsveçli müsteşrik Herman Napoleon Almkvist’in Nubische Studien Sudan 1877-78 adlı eserini (Uppsala 1911) ve Carlo de Landberg’in Glossaire de la langue des bédouins Anazah isimli kitabının ikinci cildiyle (Uppsala 1940) Glossaire Datînois adlı eserinin III. cildini (Leiden 1942) müelliflerinin ölümünden sonra yayımlamıştır.

C) Katalog Çalışmaları. 1. Die Arabischen, Persischen und Türkischen Handschriften der Universitätsbibliothek zu Uppsala (I-II, Uppsala 1930-1935). Zetterstéen, Uppsala Üniversitesi Kütüphanesi’nde bulunan ve İsveçli müsteşrik C. J. Tornberg tarafından 1849’da Latince olarak katalogu yayımlanan Arapça, Farsça ve Türkçe toplam 512 yazmayı, kütüphaneye sonradan gelen 110 yazma ile birlikte yeniden kataloglayarak yayımlamıştır. Eserin ilk cildini Tornberg’in katalogunun bazı ilâvelerle Latince’den Almanca’ya tercümesi, II. cildini ise diğer yazmalar teşkil etmektedir.

2. Verzeichnis der hebräischen und aramäischen Handschriften der Königlichen Universitätsbibliothek zu Uppsala (Lund 1900). Zetterstéen bunların yanı sıra Arap dili ve edebiyatı (Le Monde Oriental, XI [1917], s. 224; XIV [1920], s. 1-106; XIX [1925], s. 1-186; J. D. Pearson, Index Islamicus: 1906-1955, nr. 22759, 23479, 23626, 23846, 24555), Fars dili ve edebiyatı (J. D. Pearson, Index Islamicus: 1906-1955, nr. 24249, 24550, 24708), Türkçe ve Farsça arşiv belgeleriyle ilgili çok sayıda makale neşretmiştir. Ayrıca The Encyclopaedia of Islam’ın ilk baskısında pek çok maddesi çıkmıştır.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2013 yılında İstanbul’da basılan 44. cildinde, 300-301 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.