ZEYD b. EBÛ ÜNEYSE - TDV İslâm Ansiklopedisi

ZEYD b. EBÛ ÜNEYSE

زيد بن أبي أنيسة
Müellif: CEMAL AĞIRMAN
ZEYD b. EBÛ ÜNEYSE
Müellif: CEMAL AĞIRMAN
Web Sitesi: TDV İslâm Ansiklopedisi
Yayımcı: TDV İslâm Araştırmaları Merkezi
Baskı Tarihi: 2013
Erişim Tarihi: 04.11.2024
Web Adresi:
https://islamansiklopedisi.org.tr/zeyd-b-ebu-uneyse
CEMAL AĞIRMAN, "ZEYD b. EBÛ ÜNEYSE", TDV İslâm Ansiklopedisi, https://islamansiklopedisi.org.tr/zeyd-b-ebu-uneyse (04.11.2024).
Kopyalama metni

91 (710) yılında doğdu. Aslen Kûfeli olup Benî Ganî b. A‘sur’un âzatlısıydı. Daha sonra Cezîre bölgesinin Ruhâ (Urfa) şehrine yerleşti. Rivayetlerine güvenilmeyen Yahyâ b. Ebû Üneyse’nin Zeyd’in kardeşi olduğu bilinmektedir. Bizzat Zeyd’in, “Kardeşim Yahyâ’dan hiçbir şey rivayet etmeyin, çünkü o yalancıdır” dediği nakledilmiştir (Ukaylî, IV, 1505; İbnü’l-Cevzî, III, 191). Zeyd b. Ebû Üneyse Adî b. Sâbit, Amr b. Dînâr, Atâ b. Ebû Rebâh, Abdülmelik b. Umeyr, Câbir el-Cu‘fî, Ebû Hâzim Seleme b. Dînâr, Ebû İshak es-Sebîî, Ebü’z-Zinâd, Hammâd b. Ebû Süleyman ve İbn Şihâb ez-Zührî gibi âlimlerden rivayette bulunmuştur. Ancak Hilâl b. Alâ onun Zührî’den hadis işitmediğini söylemiştir. Kendisinden hadis nakledenler arasında hocalarından Füleyh b. Süleyman ile Abdurrahman b. Sâbit b. Sevbân, Ca‘fer b. Burkān, Ebû Abdürrahîm Hâlid b. Yezîd el-Harrânî, Ebû Hâlid Yezîd b. Abdurrahman ed-Dâlânî, İbrâhim b. Cüreyc er-Ruhâvî, Ebû Hanîfe, Ma‘kıl b. Ubeydullah el-Cezerî, Mâlik b. Enes, aynı zamanda hocası olan Mücâlid b. Saîd el-Hemedânî gibi isimler yer almaktadır. Zeyd b. Ebû Üneyse 124 veya 125 (742 veya 743) yılında Ruhâ’da genç yaşta vefat etti, 119’da (737) öldüğü de zikredilmiştir.

Cezîre bölgesinde meşhur bir muhaddis ve zamanının önde gelen âlimlerinden olan, rivayetleri Kütüb-i Sitte’ye alınan Zeyd b. Ebû Üneyse A‘meş, İbn Sa‘d, Yahyâ b. Maîn, Zühlî, Ebû Dâvûd es-Sicistânî, Fesevî, Nesâî ve İbn Hibbân gibi âlimler tarafından sika kabul edilmiş, öte yandan Ahmed b. Hanbel onun naklettiği hadisler içinde bazı münker rivayetlerin bulunduğunu söylemiş, kendisini “mukāribü’l-hadîs” ve “sâlih” sıfatlarıyla anarak çok üst mertebede bir râvi olmadığına işaret etmiştir. Zeyd b. Ebû Üneyse hadisçiliği yanında geniş bir kültüre de sahipti. Aynı zamanda dinî yaşantısıyla da çevresine örnek olmuş, takvâ sahibi bir âlimdi. Onun muhaddisler nazarında muteber bir şahsiyet kabul edildiğini gösteren bir rivayete göre talebesi ve arkadaşı Ubeydullah b. Amr, A‘meş’in huzuruna gelip on hadis dinlemiş, daha fazlasını istediğinde A‘meş bunu kabul etmemiş, kendisine, “Bu kişi Zeyd b. Ebû Üneyse’nin öğrencisidir” denildiğinde ise ona yaklaşık elli hadis daha rivayet etmiştir (Mizzî, X, 22).


BİBLİYOGRAFYA

, II, 182.

, III, 388.

Ukaylî, eḍ-Ḍuʿafâʾ (nşr. Hamdî b. Abdülmecîd es-Selefî), Riyad 2000, II, 428; IV, 1505-1506.

, III, 556; IX, 129-130.

, VI, 315.

Ebü’l-Ferec İbnü’l-Cevzî, eḍ-Ḍuʿafâʾ (nşr. Ebü’l-Fidâ Abdullah el-Kādî), Beyrut 1406/1986, I, 303; III, 191.

, X, 18-23.

, I, 219-220.

, VI, 88-89.

a.mlf., Mîzânü’l-iʿtidâl (nşr. Ali M. Muavvaz v.dğr.), Beyrut 1416/1995, III, 146.

, III, 397-398.

İbnü’l-Mibred, Baḥrü’d-dem fî men tekelleme fîhi’l-İmâm Aḥmed bi-medḥ ev ẕem (nşr. Ebû Üsâme Vasıyyullah b. Muhammed b. Abbas), Riyad 1409/1989, s. 163-164.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2013 yılında İstanbul’da basılan 44. cildinde, 317-318 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER