https://islamansiklopedisi.org.tr/zeyneb-bint-huzeyme
Hem Câhiliye devrinde hem İslâm döneminde cömertliği, muhtaçlara düşkünlüğü ve yardım severliği ile tanındığından “Ümmü’l-mesâkîn” (muhtaçların annesi, hâmisi) lakabıyla anılmıştır. Benî Âmir b. Sa‘saa kabilesinin Hilâl koluna mensuptur. Annesi Hind (Havle) bint Avf’tır. Hind’in dokuz kızının hepsi müslüman olduğundan Resûlullah kendilerine “mümin kız kardeşler” demiştir. Kardeşleri arasında, yine Peygamber’in zevcelerinden biri olan Meymûne’nin yanı sıra Abbas b. Abdülmuttalib’in hanımı Ümmü’l-Fazl Lübâbe, Hâlid b. Velîd’in annesi Lübâbe es-Suğrâ, Hz. Hamza’nın karısı Selmâ (Sülmâ) bint Umeys ve Ca‘fer b. Ebû Tâlib’in hanımı Esmâ bint Umeys gibi seçkin hanımlar bulunmaktadır.
Resûl-i Ekrem, Hz. Hafsa’dan sonra Zeyneb bint Huzeyme ile evlendi. Zeyneb’in bu evlilikten önce kiminle evli olduğu hususunda farklı rivayetler vardır. Bunlardan birine göre Zeyneb önce amcasının oğlu Cehm b. Amr b. Hâris ve onun ardından Tufeyl b. Hâris’le, daha sonra Tufeyl’in kardeşi Ubeyde b. Hâris’le evlendi. İlk müslümanlardan ve muhacirlerden olan Ubeyde, aynı zamanda Resûlullah’ın görevlendirdiği ilk seriyye kumandanı ve İslâm’ın ilk sancaktarı olup Bedir Gazvesi’nde şehid düşmüştür. Ubeyde’nin şehâdetinden bir yıl sonra, Uhud Gazvesi’nden hemen önce (Ramazan 3 / Şubat-Mart 625) Hz. Peygamber 400 dirhem mehir vererek Zeyneb ile evlendi. Diğer bir rivayete göre ise Zeyneb, Hz. Peygamber’le evlenmeden önce Abdullah b. Cahş ile evliydi ve onun Uhud Gazvesi’nde şehid düşmesi üzerine Resûlullah tarafından nikâhlanmış (İbnü’l-Esîr, V, 297), Hz. Peygamber’in Âmir b. Sa‘saa kabilesiyle bozulan ilişkileri düzeltme arzusu bu evlilikte önemli rol oynamıştır.
Resûl-i Ekrem’in evlilikleri içinde en kısa süreli olanı Zeyneb’le olan evliliğidir. Zeyneb bu evlilikten yedi sekiz ay sonra (Rebîülâhir 4 / Eylül 625; bazı rivayetlere göre daha kısa bir süre sonra) otuz yaşında vefat etmiş olup Resûlullah hayattayken vefat eden ikinci hanımıdır. Diğerleri Resûl-i Ekrem’den sonra vefat etmiştir. Zeyneb, Resûlullah’ın kıldırdığı cenaze namazının ardından Bakī‘ Mezarlığı’na defnedildi. Hz. Peygamber’in eşleri arasında Bakī‘ Mezarlığı’na ilk defnedilen de odur. Resûlullah’ın Zeyneb bint Huzeyme’nin anne bir kız kardeşi Meymûne ile evlenmesi, Zeyneb’in vefatından yaklaşık dört yıl sonra 7 yılının Zilkade ayında (Mart 629) gerçekleşmiştir.
BİBLİYOGRAFYA
İbn Hişâm, es-Sîretü’n-nebeviyye (nşr. Muhammed Ali el-Kutub – Muhammed ed-Dâlî Balta), Beyrut 1412/1992, IV, 262.
İbn Sa‘d, eṭ-Ṭabaḳātü’l-kebîr (nşr. Ali M. Ömer), Kahire 1421/2001, X, 111-112.
Taberânî, el-Muʿcemü’l-kebîr (nşr. Hamdî Abdülmecîd es-Selefî), Beyrut, ts. (Dâru ihyâi’t-türâsi’l-Arabî), XXIV, 57-58.
İbn Abdülber, el-İstîʿâb (Bicâvî), IV, 1853.
Süheylî, er-Ravżü’l-ünüf, VII, 538-539.
İbnü’l-Esîr, Üsdü’l-ġābe (nşr. Halîl Me’mûn Şîhâ), Beyrut 1418/1997, V, 297-298.
İbn Kesîr, es-Sîre, III, 173-174; IV, 584-585, 594.
İbn Hacer el-Askalânî, el-İṣâbe (nşr. Âdil Ahmed Abdülmevcûd v.dğr.), Beyrut 1415/1995, VIII, 157-158.
M. Yaşar Kandemir, “Meymûne”, DİA, XXIX, 506-507.
