https://islamansiklopedisi.org.tr/harisi-mesud-b-ahmed
652 (1254) yılında dünyaya geldi. Babasının doğduğu Bağdat’ın batısındaki Hârisiye köyüne nisbetle anılır. İyi bir fıkıh öğrenimi görerek devrinin Hanbelî hukukçuları arasında seçkin bir yere sahip oldu. Kahire’de Radıyyüddin İbnü’l-Burhân, Necîbüddin el-Harrânî, Abdullah b. Allâk; İskenderiye’de Osman b. Avf, İbnü’l-Furât; Dımaşk’ta Ebû Zekeriyyâ İbnü’s-Sayrafî, Ahmed b. Ebü’l-Hayr gibi muhaddislerden hadis dinledi. Kendisinden Takıyyüddin es-Sübkî, Abdülazîz b. Muhammed b. Cemâa, Yûsuf b. Abdurrahman el-Mizzî ve Birzâlî gibi âlimler hadis dinlediler. Bir süre Dımaşk’ta Nûriye Medresesi meşihatlığında bulunan Hârisî Mısır’a dönerek İbn Tolun, Hâkim, Sâlihiye ve Mansûriye camilerinde ders verdi. 709 yılı Rebîülâhirinde (Eylül 1309) Mısır kādılkudâtlığına getirildi ve ölünceye kadar bu görevde kaldı. Takıyyüddin İbn Dakīkul‘îd’in, Allah’a cihet izâfe edenlere katıldığı ve bu görüşlerin propagandasını yaptığı için Hârisî ile ilişkilerini kestiğine dair kaynaklarda yer alan bilgilerden, bazı itikadî meselelerde çağdaşlarıyla ciddi ihtilâflara düştüğü anlaşılmaktadır. 14 Zilhicce 711 (22 Nisan 1312) tarihinde Kahire’de vefat eden Hârisî Karâfe Kabristanı’na defnedildi.
Eserleri. 1. Şerḥu’l-Muḳniʿ. Hanbelî hukukçusu İbn Kudâme’nin el-Muḳniʿ adlı eserinin “Âriyet” bölümünden “Vesâyâ”ya kadarki kısmının şerhidir (Brockelmann, I, 688).
2. Şerḥu Süneni Ebî Dâvûd. Ebû Dâvûd’un es-Sünen’inin tamamlanamamış bir şerhidir.
3. Emâlî. Hadis metin ve sened tenkidiyle râvi biyografilerini ihtiva eden bir eserdir.
Bütün kaynaklar Hârisî’nin sadece bu üç eserini zikrederken Bağdatlı İsmâil Paşa Şerḥu Süneni İbn Mâce’yi de ona atfetmektedir (bk. Îżâḥu’l-meknûn, II, 28).
BİBLİYOGRAFYA
İbn Abdülhâdî, ʿUlemâʾü’l-ḥadîs̱, IV, 274.
Zehebî, Teẕkiretü’l-ḥuffâẓ, IV, 1495-1496.
a.mlf., el-Muʿîn fî ṭabaḳāti’l-muḥaddis̱în (nşr. Hemmâm Abdürrahîm Saîd), Amman 1404/1984, s. 229.
Yâfiî, Mirʾâtü’l-cenân (Cübûrî), IV, 251.
İbn Receb, eẕ-Ẕeyl ʿalâ Ṭabaḳāti’l-Ḥanâbile, Kahire 1372, II, 362-364.
İbn Hacer, ed-Dürerü’l-kâmine, IV, 347-348.
İbn Tağrîberdî, en-Nücûmü’z-zâhire, IX, 221.
Süyûtî, Ḥüsnü’l-muḥâḍara, I, 358.
İbnü’l-Kādî, Dürretü’l-ḥicâl, III, 11-13.
İbnü’l-İmâd, Şeẕerât, VI, 28-29.
Brockelmann, GAL Suppl., I, 688.
Îżâḥu’l-meknûn, II, 28.
Hediyyetü’l-ʿârifîn, II, 469.
Ziriklî, el-Aʿlâm, VIII, 109-110.
Kehhâle, Muʿcemü’l-müʾellifîn, XII, 225.
