https://islamansiklopedisi.org.tr/sadefi-yunus-b-abdulala
170 yılı Zilhicce ayında (Haziran 787) doğdu. İbn Yûnus diye tanınan torunu tarihçi Ebû Saîd Abdurrahman b. Ahmed es-Sadefî, Himyerîler’in Mısır’a yerleşen bir alt kolu olan Sadif’e soy bağı veya velâ yoluyla mensup olmadıkları halde Sadefî nisbesiyle anıldıklarını belirtir. Arz yoluyla kıraat imamı Nâfi‘in talebesi Verş ve Ebü’l-Hasan Ali b. Yezîd gibi âlimlerden kıraat; Süfyân b. Uyeyne, İbn Vehb, Ma‘n b. Îsâ, Abdullah b. Nâfi‘ es-Sâiğ, Yahyâ b. Abdullah b. Bükeyr el-Mahzûmî, Şuayb b. Leys b. Sa‘d, Eşheb el-Kaysî ve İmam Şâfiî’den hadis ve fıkıh tahsil etti. Şâfiî’nin son dönem görüşlerini (kavl-i cedîd) rivayet eden talebelerinden biri olan Sadefî hakkında hocası, “Mısır’da ondan daha akıllı birini görmedim” demiştir (Sübkî, II, 171). Mısır dışına çıkmadığı için ilmini oradaki ulemâdan tahsil etti ve Şâfiî ile 199 (815) yılından sonra tanıştı. Mısır’a yerleşen Şâfiî’nin derslerine devam edip ondan son dönem görüşlerini rivayet eden talebeleri arasına girdiyse de mezhep içinde Büveytî, Müzenî ve Rebî‘ b. Süleyman el-Murâdî kadar kendisinden söz ettiremedi. Sadefî daha çok rivayet ilminde, özellikle haberlerin sahih ve zayıf olanlarını ayırt etme konusunda temayüz etti, dolayısıyla Şâfiî fıkıh literatüründe adının pek fazla geçmemesine karşılık rivayet literatüründe ve bilhassa menâkıb ve hadis eserlerinde daha çok anıldı.
Dönemin Mısır bölgesi otoriteleri arasında yer alan Sadefî’nin ilme katkısı kıraat, hadis ve Şâfiî fıkhı konusunda olmuştur. Ebû Bekir Muhammed b. Ali el-Askerî, Şâfiî’nin kitaplarını Rebî‘ b. Süleyman el-Murâdî ve Sadefî’den rivayet etti (Ebû Saîd İbn Yûnus, I, 458). Kendisinden kıraat dersi alanlar arasında Ahmed b. Muhammed el-Vâsıtî, Abdullah b. Rebî‘ el-Malatî, Muhammed b. Rebî‘ el-Cîzî, İbn Huzeyme, Muhammed b. Cerîr et-Taberî gibi âlimler yer almaktadır. Ondan hadis rivayet edenler arasında ise Müslim b. Haccâc, Nesâî, İbn Mâce, Ebû Hâtim er-Râzî, Ebû Zür‘a er-Râzî, Bakī b. Mahled, Ebû Ca‘fer et-Tahâvî, İbn Ziyâd en-Nîsâbûrî gibi âlimler anılabilir. Sadefî hocası Şâfiî’nin tavsiyesi doğrultusunda kelâm tartışmalarına yanaşmadı ve daha çok hadis tahsiline önem verdi. Kendisinden yedi ay ilim tahsil eden hadis münekkidi İbn Ebû Hâtim pek çok hadis imamının onu güvenilir bulduğunu ifade etmiş, kadılar yıllarca şahitliğine başvurmuştur. 27 Rebîülâhir 264 (6 Ocak 878) tarihinde vefat eden Sadefî, Sadif Mezarlığı’na defnedildi. Geç dönem tabakat müellifleri Karâfe’deki mezarının meşhur olduğunu belirtir.
BİBLİYOGRAFYA
Ebû Saîd İbn Yûnus, Târîḫ (nşr. Abdülfettâh Fethî Abdülfettâh), Beyrut 1421/2000, I, 10, 18, 23, 49, 51, 62, 84, 86, 118, 121, 131, 137, 194, 236, 429, 448, 458, 463, 477, 507, 513, 515, 529; II, 13, 17, 139, 156, 199, 243.
İbn Ebû Hâtim, el-Cerḥ ve’t-taʿdîl, IX, 243.
Şîrâzî, Ṭabaḳātü’l-fuḳahâʾ, s. 99.
Nevevî, Tehẕîbü’l-esmâʾ ve’l-luġāt (nşr. Ali M. Muavvaz – Âdil Ahmed Abdülmevcûd), Beyrut 1426/2005, s. 658.
İbn Hallikân, Vefeyât (nşr. İhsan Abbas), Beyrut 1994, VII, 249-254.
Zehebî, Aʿlâmü’n-nübelâʾ, XII, 348-351, 561, 599-605.
Sübkî, Ṭabaḳāt (Tanâhî), II, 170-180.
İbnü’l-Cezerî, Ġāyetü’n-Nihâye, II, 406-407.
İbn Hacer, Tehẕîbü’t-Tehẕîb, XI, 440-441.
