DERGÂH-ı ÂLÎ
Bazı İslâm devletlerinde hükümdar kapısı veya padişah sarayı karşılığında kullanılmış olan tabir.
BÂRGÂH
Selçuklular ve diğer bazı devletlerde hükümdarın sarayını ifade eden bir tabir.
OTAĞ
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/kasir--saray-4.jpg)
KASIR
Hükümdarların kullanımına ayrılmış saray, saraya bağlı veya müstakil yapı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer çizim/sahilsaray-1.jpg)
SAHİLSARAY
Haliç ve Boğaziçi kıyılarında inşa edilmiş, hânedana ve saray erkânına ait saray, sayfiye köşkü.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina içi fotoğrafı/harem--kadinlar-9.jpg)
HAREM
Ev, konak ve saraylarda kadınlara ayrılan bölüm.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Belge - Sahife/mabeyn-i-humayun-1.jpg)
MÂBEYN-i HÜMÂYUN
Osmanlı sarayında devlet işlerinin görüldüğü mekân.
DİVANHÂNE
Saraylarda divanın toplandığı ve resmikabullerin yapıldığı geniş mekân.
ALKAZAR
Endülüs’te bulunan ve en önemlileri Sevilla Alkazarı olan müstahkem Ortaçağ sarayları.
DÂRÜLHİLÂFE
Abbâsîler devrinde Bağdat’ın doğusunda Dicle kenarındaki hilâfet sarayına ve müştemilâtına verilen isim.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/elhamra-sarayi-1.jpg)
ELHAMRA SARAYI
İslâm mimarisinin İspanya’daki en önemli yapılarından biri.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer çizim/saray-i-atik-i-amire-1.jpg)
SARÂY-ı ATÎK-i ÂMİRE
İstanbul’da inşa edilen ilk Osmanlı sarayı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/topkapi-sarayi-1.jpg)
TOPKAPI SARAYI
HASSA
Hükümdara ve hükümdar sarayına ait kurumlar, hizmetler ve görevliler için kullanılan bir tabir.
ENDERUN
Osmanlılar’da idarî ve askerî kadronun yetiştirilmesi için teşkil edilen saray eğitim kurumu.
BÎRUN
Osmanlı sarayının (Topkapı Sarayı) birinci ve ikinci yer denilen meydanlarındaki müesseseleri ifade eden bir tabir.
HÂCİB
Başlangıçta saray teşkilâtındaki mâbeyinci mânasında kullanılan, ancak daha sonra çeşitli bölgelerde farklı anlamlar kazanan bir terim.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/istabl-3.jpg)
ISTABL
Hükümdarlık sarayına ait binek ve yük hayvanlarının barındırıldığı yer.
MÎRÂHUR
Saraya ve özellikle hükümdara ait hayvanlarla ilgilenen teşkilâtın başı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer çizim/casnigir-1.jpg)
ÇAŞNİGÎR
Eskiden bazı İslâm devletlerinde hükümdar sofralarına nezaret edip yemekleri kontrol eden saray görevlisine verilen ad.
MATBAH-ı ÂMİRE
Osmanlılar’da saray mutfağı için kullanılan tabir.
ÜSTÂDÜDDÂR
Bazı müslüman devletlerde sarayın ve sultan emlâkinin idaresinden sorumlu görevli.
HARC-ı HÂSSA EMİNİ
Osmanlı döneminde bazı şehirlerde saray için alımlar yapan görevli.
EMÎR-i HARES
Bazı İslâm devletlerinde sarayı korumak ve hükümdarın vereceği cezaları infaz etmekle görevli birliğin emîri.
CANDAR
Eskiden bazı İslâm devletlerinde hükümdar ve sarayını korumakla görevli muhafızlar hakkında kullanılan bir terim.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Minyatür/silahdar-1.jpg)
SİLÂHDAR
Bazı Türk-İslâm devletlerinde ve Osmanlılar’da sultanın silâhları ile silâhhânesinden sorumlu olan saray görevlisi.
RESULDAR
Bazı Ortaçağ İslâm devletlerinde elçilere mihmandarlık yapan saray görevlisi.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Manzara fotoğrafı/kosk-1.jpg)
KÖŞK
Büyük bir sivil yapıya bağlı veya bağımsız olarak inşa edilen süslü küçük bina.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/konak-3.jpg)
KONAK
Türk sivil mimarisinde görülen büyük konut.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/yali-5.jpg)
YALI
Çoğunlukla yazın oturulmak üzere deniz, nehir gibi su kenarlarında inşa edilen konut, sahil evi.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer fotoğraf/sadabad-2.jpg)
SÂDÂBÂD
İstanbul’da Haliç’e akan Kâğıthane deresinin kenarında XVIII. yüzyılın ilk yarısında tanzim edilen saray, köşk, kasır ve bahçeler topluluğu.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/saray-i-cedid-1.jpg)
SARÂY-ı CEDÎD
Edirne’de XV. yüzyıl ortalarında inşasına başlanan ikinci saray.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/dolmabahce-sarayi-1.jpg)
DOLMABAHÇE SARAYI
Boğaziçi’nde XIX. yüzyıl İstanbul’unun en ihtişamlı yapılarından biri olan saray.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/yildiz-sarayi-1.jpg)
YILDIZ SARAYI
İstanbul’da XIX. yüzyılın sonlarında nihaî şeklini alan saray.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/ciragan-sahilsarayi-2.jpg)
ÇIRAĞAN SAHİLSARAYI
İstanbul’da Beşiktaş ile Ortaköy arasında Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılan saray.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/beylerbeyi-sarayi-1.jpg)
BEYLERBEYİ SARAYI
İstanbul’da Beylerbeyi sahilinde Sultan Abdülaziz tarafından yaptırılan saray.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Minyatür/aynalikavak-sarayi-1.jpg)
AYNALIKAVAK SARAYI
İstanbul’da Haliç kıyısında Kasımpaşa ve Hasköy arasında büyük bir sahilsarayı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/adile-sultan-sarayi-1.jpg)
ÂDİLE SULTAN SARAYI
İstanbul Kandilli’de sultan sarayı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/baltalimani-sahilsarayi-1.jpg)
BALTALİMANI SAHİLSARAYI
Mustafa Reşid Paşa’nın 1860-1870 yılları arasında Baltalimanı’nda yaptırdığı kâgir saray.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Manzara fotoğrafı/ibrahim-pasa-sarayi-2.jpg)
İBRÂHİM PAŞA SARAYI
İstanbul’da Atmeydanı kenarında XVI. yüzyıl başlarında kurulmuş, şehrin en muhteşem özel saraylarından.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/davud-pasa-sarayi-1.jpg)
DÂVUD PAŞA SARAYI
İstanbul’da Dâvud Paşa sahrasında inşa edilen kasır etrafında gelişmiş saray.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer çizim/bogdan-sarayi-1.jpg)
BOĞDAN SARAYI
İstanbul’da Boğdan voyvodalarının veya onların temsilcilerinin oturdukları saray.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Manzara fotoğrafı/kubadabad-sarayi-1.jpg)
KUBÂDÂBÂD SARAYI
Beyşehir gölü kıyısında bulunan Selçuklu sarayı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/alaeddin-kosku-1.jpg)
ALÂEDDİN KÖŞKÜ
Konya’da Selçuklu sultanlarının sarayının kalıntısı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Manzara fotoğrafı/medinetuzzehra-1.jpg)
MEDÎNETÜZZEHRÂ
Endülüs’te İslâm mimarisinin önemli bir sarayı ve bu saray çevresinde gelişen şehir.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Diğer fotoğraf/kasrul-musetta-2.jpg)
KASRÜ’l-MÜŞETTÂ
Ürdün’ün başşehri Amman’ın 42 km. güneyinde yer alan bir Emevî sarayı.
CEVHER SARAYI
Kavalalı Mehmed Ali Paşa’nın Kahire Kalesi avlusundaki sarayı.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Manzara fotoğrafı/ishak-pasa-sarayi-1.jpg)
İSHAK PAŞA SARAYI
Doğubayazıt’ta XVIII. yüzyıl sonlarına ait bir saray külliyesi.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/sirvansahlar-sarayi-1.jpg)
ŞİRVANŞAHLAR SARAYI
Bakü’de XV-XVI. yüzyıllarda inşa edilen saray.
![](https://cdn.islamansiklopedisi.org.tr/gorsel/m/Bina fotoğrafı/han-sarayi-5.jpg)
HAN SARAYI
Kırım Hanlığı’nın başşehri Bahçesaray’daki hükümdarlık sarayı.