TDV İslâm Ansiklopedisi editörleri tarafından tespit edilen ilişkili maddeler aşağıda sunulmaktadır. Fakat, TÜRK maddesi ile arasında alaka kurulabilecek ansiklopedi maddeleri bunlarla sınırlı olmayabilir.
OĞUZLAR
Türkiye, Azerbaycan, İran, Irak ve Türkmenistan Türkleri’nin ataları olan Türk kavmi.
TÜRKMENLER
XI. yüzyıldan itibaren Oğuzlar’a verilen ad.
TATARLAR
Moğol ve Türk topluluklarına verilen genel ad.
UYGURLAR
Orta Asya’da bir Türk kavmi.
ÖZBEKLER
Orta Asya’da yaşayan bir Türk topluluğu.
KAZAKLAR
Orta Asya’da Hazar denizinden Çin sınırına kadar uzanan topraklarda yaşayan bir Türk topluluğu.
KIRGIZLAR
Orta Asya’da bir Türk topluluğu.
ORHON YAZITLARI
Türk dilinin en eski metinlerinin yazılı olduğu taşlar.
TALAS SAVAŞI
Müslüman Araplar’la Karluk Türkleri’nin Çin orduları karşısında zafer kazandığı savaş (133/751).
İslâm’ın ve Hanefîliğin Türkler arasında yayılmasında etkili olan âlimlerden
MÂTÜRÎDÎ
Mâtürîdiyye mezhebinin kurucusu, müfessir ve fakih.
KUTADGU BİLİG
Yûsuf Has Hâcib tarafından XI. yüzyılda yazılmış, Türk dilinin, edebiyatının ve kültür tarihinin en önemli kaynaklarından.
KÂŞGARLI MAHMUD
XI. yüzyılda yaşamış, Türk dilinin ilk sözlüğü Dîvânü lugāti’t-Türk’ün müellifi ve en eski Türk dili araştırmacısı.
AHMED YESEVÎ
Orta Asya Türkleri’nin dinî-tasavvufî hayatında geniş tesirler icra eden ve “pîr-i Türkistan” diye anılan mutasavvıf-şair, Yeseviyye tarikatının kurucusu.
DEDE KORKUT
Türk edebiyatında kendi adıyla anılan hikâyelerin anlatıcısı yarı efsanevî bilge kişi.
HAZARLAR
VII-XI. yüzyıllar arasında Karadeniz ile Kafkas dağlarının kuzeyinde ve İdil (Volga) nehri dolaylarında hüküm süren bir Türk devleti.
TOLUNOĞULLARI
Mısır ve Suriye’de hüküm süren bir Türk-İslâm hânedanı (868-905).
KARAHANLILAR
Mâverâünnehir ve Doğu Türkistan’da hüküm süren Türk-İslâm hânedanı (840-1212).
GAZNELİLER
963-1186 yılları arasında Horasan, Afganistan ve Kuzey Hindistan’da hüküm süren bir müslüman-Türk hânedanı.
MALAZGİRT MUHAREBESİ
1071’de Bizans’la yapılan ve Türkler’e Anadolu’nun kapılarını açan meydan savaşı.
SELÇUKLULAR
Türkler’in İslâmî devirde kurdukları en büyük hânedanlardan biri (1040-1308).
KARAMANOĞULLARI
1256-1474 yılları arasında Niğde, Karaman, Konya, İç İl, Taşili ve Alanya yörelerinde hüküm süren hânedan ve beylik.
ARTUKLULAR
Diyarbekir ve Mardin çevresinde 1102-1409 tarihleri arasında hüküm süren bir Türkmen hânedanı.
ÇAĞATAY HANLIĞI
1227-1370 yılları arasında Mâverâünnehir, Yedisu ve Doğu Türkistan’da hüküm süren bir hânedan.
ALTIN ORDA HANLIĞI
1241-1502 yılları arasında Deştikıpçak’ta hüküm süren bir Türk-Moğol devleti.
MEMLÜKLER
Mısır, Suriye ve Hicaz’da hüküm süren müslüman Türk devleti (1250-1517).
OSMANLILAR
Batı Anadolu’nun kuzeyinde bir Türkmen beyliği olarak ortaya çıkıp üç kıtaya yayılan ve kurucusunun adıyla anılan Türk-İslâm dünyasında en uzun ömürlü devlet (1300-1922).
KARAKOYUNLULAR
Doğu Anadolu, Azerbaycan, İran ve Irak’ta hüküm süren Türkmen hânedanı (1351-1469).
AKKOYUNLULAR
XV. yüzyılda Doğu Anadolu, Azerbaycan ve Irak’ta hüküm süren Türkmen hânedanı (1340-1514).
SAFEVÎLER
İran’da 1501-1736 yılları arasında hüküm süren bir hânedan.
BÂBÜRLÜLER
1526-1858 yılları arasında Hindistan’da hüküm süren bir Türk devleti.
TURAN
Türkler’in ve akraba milletlerin tarihî anavatanı anlamında siyasal ve kültürel bir kavram.
TÜRKİSTAN
Orta Asya’nın büyük kısmı için kullanılan tarihî bir terim.
TÜRKÇÜLÜK
XIX. yüzyılda Osmanlı Devleti’nde entelektüel düzeyde başlayan, daha sonra siyasal ve ideolojik boyut kazanan hareket, pantürkizm.
OSMANLI TÜRKÇESİ
Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan Cumhuriyet’in ilânına kadar kullanılan Türkçe.
KUZEY KIBRIS TÜRK CUMHURİYETİ
Kıbrıs adasında Türk toplumu tarafından 1983’te kurulan devlet.
Türkler’in en eski millî çalgısı
KOPUZ
Türk mûsikisi sazlarından.
TÜRKÜ
Ezgi ile söylenen anonim halk edebiyatı nazım biçimi.
TUĞRA
Türkler’de devleti temsil eden hükümdarlık alâmeti.
BÖRK
Genel anlamda eski Türk başlığı.
TUĞ
Türk devletlerinde siyasî ve askerî otoriteyi temsil eden bayrak ve sancak benzeri alâmet.
SORGUÇ
Türk ve İslâm tarihinde başlıklara takılan süslere verilen ad.
AYYILDIZ
Türk bayrağının başlıca unsurları ve Türkiye Cumhuriyeti’nin resmî alâmeti.
ATA
Türkçe’de “baba”, “dede” ve “ced” mânalarında kullanılan bir kelime.
BEY
Türkler’e ait eski bir unvan.
YABGU
Asya Hunları’ndan Büyük Selçuklular’a kadar Türk devlet ve topluluklarında görülen idarî bir unvan.
UÇ BEYİ
Türk devletlerinde sınır boylarındaki askerî grupların kumandanı, sancak beyi.
SÂHİPKIRAN
Türk-İslâm devletlerinde cihangir hükümdarlar için kullanılan bir sıfat.
TARHAN
Eski Türkler’de yüksek rütbeli devlet görevlilerinin taşıdığı bir unvan, Türk ve Moğol hânedanlarında hükümdar tarafından bazı devlet adamlarına tanınan imtiyaz.
ATABEG
Selçuklular’da ve daha sonraki Türk devletlerinde kullanılan bir unvan.
TERKEN
Türk hakanlarına, hakanların eşlerine ve kızlarına verilen unvan.
HATUN
Türkler’de ve Moğollar’da hükümdar ailesine mensup kadınlar için kullanılan bir unvan.
BÎBÎ
Eski Türk devletlerinin bir kısmında yüksek rütbeli kadınların isimlerinin başında unvan olarak kullanılan bir kelime.
TEGİN
Bazı Türk devletlerinde hükümdar soyundan gelen erkek çocuklara verilen unvan.
ALP
Eski ve yeni birçok Türk lehçesinde “kahraman, cesur, yiğit ve gazi” mânalarına gelen şahıs adı, sıfat ve unvan.
GAZİ
Din uğrunda savaşanlar için özellikle Türkler tarafından mücahid karşılığında kullanılan bir sıfat ve unvan.
SERDAR
Türk-İslâm devletlerinde genellikle ordu kumandanı anlamında kullanılan unvan.
TAVACI
Ortaçağ’da bazı Türk ve Moğol devletlerinde kullanılan bir askerî unvan.
NÖKER
Moğollar’da ve Türk devletlerinde öncelikli görevi askerlik olan kul ve hizmetkâr sınıfı.
ÇAVUŞ
Çeşitli Türk devletlerinde bazı saray hizmetlilerini ifade eden ve askerî rütbe olarak kullanılan terim.
TOY
Türk hükümdarlarının ve beylerin çeşitli vesilelerle maiyetlerine ve halka verdikleri büyük ziyafet.
YASA
Moğol ve Türk devletlerinde emir ve kanunları ifade eden terim.
YARLIK
Türk ve Moğol devletlerinde hükümdar buyruğu ya da fermanı.
