İSKENDER PALA - TDV İslâm Ansiklopedisi

İSKENDER PALA

Müellif toplam 47 madde veya madde bölümü telif etmiştir.
TDV İslâm Ansiklopedisi’ne katkıda bulunduğu ilim dalları:
    Arap Dili ve Edebiyatı, İranî Diller ve Edebiyatları, İslam Felsefesi ve Ahlak, Tasavvuf, Türk Dili ve Edebiyatı, Türk Dili ve Edebiyatı
Müellifin özgeçmişi
Uşak’ta doğdu (1958). Kütahya Lisesi’nden (1975) ve İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi’nden (1979) mezun oldu. Aynı üniversitede “Aşkî, Hayatı, Edebî Şahsiyeti ve Dîvanı” başlıklı teziyle doktorasını tamamladı (danışman: Prof. Dr. Ali Alparslan, 1983). 1993’te doçent, 1998’de profesör unvanı aldı.

İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türkoloji Seminer Kütüphanesi’nde memur (1979-1982); Deniz Kuvvetleri Komutanlığı’nda teğmen (1982-1984), üsteğmen (1984-1986), yüzbaşı (1987-1994) gibi çeşitli rütbelerde muvazzaf asker; Boğaziçi Üniversitesi (yarı-zamanlı; 1986-1987), Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi (1996-1997) ve İstanbul Kültür Üniversitesi’nde (1997-2017) öğretim üyesi olarak görev yaptı. Bir süre Uşak Üniversitesi’nde dersler verdi.

Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Yönetim Kurulu (2011), Türk Dünyası Edebiyat Ansiklopedisi Bilim Kurulu, Türkiye Yazarlar Birliği ve Türk Dil Kurumu üyelikleri bulunmaktadır. 08.10.2018 tarihinden itibaren T.C. Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Politikaları Kurulu üyeliği görevini sürdürmektedir.

Ansiklopedik Divân Şiiri Sözlüğü başlıklı çalışmasıyla Türkiye Yazarlar Birliği Dil Ödülü’ne (1989), yine aynı eserle Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Ödülü’ne (1990), Şâirlerin Dilinden adlı eseriyle Türkiye Yazarlar Birliği İnceleme Ödülü’ne (1996), ayrıca Uşak Halk Kahramanı Ödülü’ne (Yerel Televizyonlar Birliği, 2001), Yılın Bilim Adamı Ödülü’ne (Aydınlar Ocağı Kayseri Şubesi, 2001), Onur Madalyası’na (American Biographical Institute, 2002), Türkçeyi En güzel Kullanan Yazar Ödülü’ne (Türk Dil Kurumu ve Karaman Valiliği, 2003) ve Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’ne (2013) lâyık görülmüştür.

Çalışmaları eski Türk edebiyatı ve özellikle divan edebiyatı üzerinde yoğunlaşmıştır. Aşkî ve Divanı’ndan Örnekler (Ankara 1988), Ansiklopedik Divan Şiiri Sözlüğü I-II (Ankara 1989), Divan Edebiyatında Müstesna Güzeller (İstanbul 1995), Şairlerin Dilinden (İstanbul 1996), Bülbülün Kırk Şarkısı: Peygamber Efendimizin Hayat Hikayesi (İstanbul 2015) başlıca eserleri arasında sayılabilir. Ayrıca Babil’de Ölüm İstanbul’da Aşk (İstanbul, 2003), Katre-i Matem (İstanbul, 2009), Şah&Sultan (İstanbul, 2010) gibi çok sayıda romanı bulunmaktadır.
Güncelleme Tarihi: 15 Aralık 2018
Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri
ÂBİDİN PAŞA
Mes̱nevî tercümesiyle tanınan devlet adamı.
ÂGEHÎ, Mansûr
Divan şairi.
ANKA / 3. Bölüm: EDEBİYAT
İslâm tasavvuf ve sanatında anka veya sîmurg, halk arasında zümrüdüanka adlarıyla anılan efsanevî kuş.
ÂYÎNE-i İSKENDER
İskender’e ait olduğu rivayet edilen efsanevî ayna.
BELÎĞ, Mehmed Emîn
Divan şairi.
BEZM-i CEM
Divan edebiyatında kullanılan bir remiz.
BEZM-i ELEST / 2. Bölüm: EDEBİYAT
Allah’la yaratılışları sırasında insanlar arasında yapıldığı kabul edilen sözleşme için kullanılan bir tabir.
ÇÂH-ı BÂBİL
Divan edebiyatında kullanılan bir remiz.
ÇÂH-ı YÛSUF
Hz. Yûsuf’un kardeşleri tarafından içine atıldığı kuyu.
HEZL / 2. Bölüm: TÜRK EDEBİYATI
Ciddi fikirlerin mizahî bir anlatımla dile getirildiği edebî tür.
HİCİV / 4. Bölüm: Türk Edebiyatı
Bir kişi, kurum veya toplumu alaylı tarzda eleştirme ve eleştiri metinlerinin oluşturduğu edebî tür.
HİKÂYE / 4. Bölüm: Divan Edebiyatı
Yalın bir olayın çevresinde kişilerin ilişkilerini anlatma esasına dayanan edebî tür.
HÜSN-i TA‘LÎL / 2. Bölüm: TÜRK EDEBİYATI
Bir olay ve olgunun kendisini veya oluş şeklini gerçeğinden farklı sebeplere bağlama amacıyla yapılan edebî sanat.
İNŞÂD
Topluluk karşısında usulüne uygun şiir okuma.
İRSÂL-i MESEL / 2. Bölüm: TÜRK EDEBİYATI
Açıklama ve pekiştirme amacıyla söz arasında mesel ve vecize söyleme anlamında edebî sanat.
İSTANBUL / 9. Bölüm: Divan Edebiyatında İstanbul
Marmara bölgesinde Türkiye’nin en büyük şehri ve aynı adı taşıyan küçük bir ilin merkezi.
İSTİARE
İlgisi benzeşme olan en önemli mecaz türü ve edebî sanat.
İTİLÂF
Bedî‘ ilminde lafız, mâna ve vezin arasında uygunluk bulunması sanatı.
KAFİYE
Beyit veya mısra sonlarında yer alan ve benzer sesler içeren kelimeler düzeni.
KALB / 2. Bölüm: TÜRK EDEBİYATI
Sözün lafız veya mânaca ters çevrilmesini ifade eden belâgat terimi.
KASİDE / 3. Bölüm: TÜRK EDEBİYATI
Arap, Fars ve Türk şiirinde en çok kullanılan eski ve uzun bir form.
KIRK
Olgunluk, tamlık ve sonsuzluk ifadesi olarak kullanılan bir rakam.
KÜN
Allah’ın yaratma gücünü ve süratini anlatan dinî-tasavvufî terim.
LÂEDRÎ
Kime ait olduğu bilinmeyen nazım parçalarının altına “yazanı belli değil” anlamında konulan ibare.
LA‘L
Klasik Türk edebiyatında adından en fazla bahsedilen kıymetli bir taş.
LÂLE DEVRİ / 2. Bölüm: EDEBİYAT
Osmanlı tarihinin 1718-1730 yılları arasına sonradan verilen ad.
LEN TERÂNÎ
Hz. Mûsâ’nın Cenâb-ı Hakk’ı görme talebine verilen “Sen beni göremezsin” anlamında karşılık.
LESKOFÇALI GALİB
Encümen-i Şuarâ topluluğu şairlerinden.
LEYLÂ ve MECNÛN / 3. Bölüm: Türk Edebiyatı
Doğu edebiyatlarında çok işlenmiş bir aşk hikâyesinin kahramanları ve bu hikâyeyi konu alan eserlerin ortak adı.
LEYLÂ vü MECNÛN
Fuzûlî’nin (ö. 963/1556) aşk konulu ünlü mesnevisi.
MİZAH / 3. Bölüm
Edebiyatta düşünceleri espri ve nükteyle süsleyerek anlatan söz ve yazı çeşidi.
MUSAMMAT
İslâm edebiyatında bendlerden kurulu nazım şekillerinin genel adı.
MUSHAF / 3. Bölüm: EDEBİYAT
Kur’ân-ı Kerîm âyetlerinin iki kapak arasında toplanmasından oluşan kitap.
MÜHR-i SÜLEYMAN
Hz. Süleyman’a isnat edilen mûcizevî yüzük, bu yüzüğün üzerine hakkedilmiş altı köşeli yıldız.
MÜLEMMA‘
Eski Fars ve Türk edebiyatlarında farklı dillerde söylenmiş mısraların oluşturduğu şiir.
NASİHATNÂME
Fert ve toplumu eğitmek, devlette dirlik ve düzenliği sağlamak amacıyla yazılan eserlerin genel adı.
NEMRUD / 2. Bölüm: TÜRK EDEBİYATI
Hz. İbrâhim döneminde tevhid inancının karşısındaki siyasal otoriteyi simgeleyen efsanevî kral.
OSMANLILAR / 14. Bölüm
Batı Anadolu’nun kuzeyinde bir Türkmen beyliği olarak ortaya çıkıp üç kıtaya yayılan ve kurucusunun adıyla anılan Türk-İslâm dünyasında en uzun ömürlü devlet (1300-1922).
SEDD-i İSKENDER
İskender-i Zülkarneyn tarafından Ye’cûc ve Me’cûc fitnesine engel olmak için yaptırılan set.
SEKT-i MELÎH
Aruzda iki açık hece yerine bir kapalı hece kullanılması.
TAZMİN / 2. Bölüm: TÜRK EDEBİYATI
Şiirde alıntı yapma; bir kelimeyi başka bir kelimenin anlamını da içerecek biçimde kullanma mânasında dil ve edebiyat terimi.
TÛFAN / 2. Bölüm: TÜRK EDEBİYATI
Hz. Nûh’un kavminin cezalandırılması için meydana gelen büyük su felâketi.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER