TÜRK FOLKLOR ARAŞTIRMALARI

1. sayısı Ağustos 1949 tarihinde İstanbul’da yayımlanan derginin sahibi ve yazı işleri sorumlu müdürü İhsan Hınçer’dir. İlk sayının birinci sayfasında dergiyi çıkarmadaki amacın memleket folkloruna hizmet etmek ve bu alanda uğraşanları bir dergi çevresinde toplamak olduğu belirtilmiş, Halk Bilgisi Haberleri, Ülkü ve Folklor Postası dışında folklor alanında derli toplu çalışmaların bulunmadığından söz edilmiş, Türk Folklor Araştırmaları dergisinin en önemli hedefinin ciddi ve ilmî bir çalışma yapmak olduğu vurgulanmıştır. 1. sayıdan 113. sayıya kadar on altı sayfa çıkan derginin 114-141. sayıları yirmi, 142. sayıdan itibaren istisnalar dışında yirmi sekiz sayfa halinde yayımlanmıştır. Her sayıda ortalama altı sekiz araştırmacının yazısına, zaman zaman fotoğraflara, türkü ve marş notalarına, çizimlere de yer verilmiş, derginin 2. sayısından itibaren Türk Folklor (Halk Bilgisi) Derneği’nin yayın organı olduğu belirtilmiştir. I-VI. ciltler yirmi dört, VII-XVIII. ciltler on sekiz, XIX. cilt altı sayıdan meydana gelmektedir. Dergi, İhsan Hınçer’in 11 Kasım 1979 tarihinde ölümü üzerine oğlu Bora Hınçer tarafından üç sayı daha çıkarılarak Ocak 1980’de toplam 366 sayıya ulaşmıştır. Kesintisiz yayımlanan derginin sayfa numaraları bir önceki sayıdan devam ettirilmiş, böylece 8906 sayfalık bir koleksiyon ortaya çıkmıştır. Folklor Araştırmaları Kurumu, Türk folkloruna hizmetlerinden dolayı 1981 yılından itibaren “İhsan Hınçer Türk Folkloruna Hizmet Ödülü” adıyla bir ödül ihdas etmiştir.

Türk Folklor Araştırmaları dergisinde ilk sayıdan itibaren üniversite hocalarından öğrencilere, halk kültürüyle ilgilenen herkesin yazısına belli oranlarda yer verilmiştir. Bu yönüyle dergi, Anadolu’da özellikle öğretmenler tarafından hem yazı ile desteklenerek hem de abone olunarak yaşatılmaya çalışılmıştır. Masaldan efsaneye, türküden ninniye, halk oyunlarından güreşe, atasözleri ve deyimlerden tekerlemelere, saz şairlerinden halk hekimliğine, halk hukukuna; halk takvimi, hıdırellez, nevruz ve halk tiyatrosuna; etnografya içinde yer alan çeşitli konulara kadar halk kültürünün derlendiği Türk Folklor Araştırmaları, iller dışında yüzlerce ilçe ve köye ait halk kültürü ürünleriyle Türk halk kültürünün önemli kaynaklarından biri olma özelliğini kazanmıştır. Âşık edebiyatı içinde yer alan pek çok âşık/şairin tanınmasına değerli katkılar sağlayan dergide saz şairlerinin yeni bulunmuş şiirlerine, halk kültürüyle ilgili eserlerin tanıtım ve eleştirisine; “Ayın Olayları” başlığı altında yurdun çeşitli yörelerinde halk kültürü ve folklorla alâkalı sempozyum, seminer, toplantı, festival ve yarışmalara yer verilmiştir. Sayıların büyük çoğunluğunda “Bize Gelen Kitaplar” başlığı altında yeni çıkan kitaplar kısaca tanıtılmıştır. Böylece Türk Folklor Araştırmaları anonim halk edebiyatı, âşık edebiyatı ve dinî-tasavvufî halk edebiyatı bakımından üzerinde durulması gereken önemli bir koleksiyon durumundadır. Dergi ayrıca birçok yazarın yetişmesinde ve yazılarının yayımlanmasında görev üstlenmiş, Anadolu halkının ve halk hayatındaki zenginliklerin tanınmasına öncülük etmiştir.

Türk Folklor Araştırmaları, “Folklorcularımız” başlığı altında yaşayan halk kültürü araştırmacı ve yazarlarının biyografilerine de yer vererek çalışmalarını ve eserlerini tanıtmış, vefat edenlerden bazıları için özel sayılar çıkarmıştır. 114. sayı (Ocak 1959) halk edebiyatı ve folklor derleyicilerinden Mehmed Halid Bayrı’ya, 146. sayı (Eylül 1961) Osman Nuri Ergin’e, 152. sayı (Mart 1962) Mahmut Ragıp Gazimihal’e, 163. sayı (Şubat 1963) Muzaffer Sarısözen’e, 215. sayı (Haziran 1967) Mahmut Kemal Yanbeğ’e, 218. sayı (Eylül 1967) Ahmet Kutsi Tecer’e, 247. sayı (Şubat 1970) Behçet Kemal Çağlar’a, 296. sayı (Mart 1974) Âşık Veysel’e, 319. sayı (Şubat 1976) Ziyaeddin Fahri Fındıkoğlu’na, 332. sayı (Mart 1977) Abdülkadir İnan’a, 355. sayı (Şubat 1979) Cahit Öztelli’ye, 364 ve 365. sayılar (Kasım, Aralık 1979) 11 Kasım 1979’da ölen İhsan Hınçer için yazılan yazılara ayrılmıştır. Münevver Alp’in “Eski İstanbul’da ...” diye başlayan, her birinde farklı bir konuya yer verilen, İstanbul’un bir kadın gözüyle anlatıldığı, çeşitli anıları da içeren on beş yazısı (aralıklarla sy. 171, Ekim 1963-sy. 299, Haziran 1974), Mehmed Halid Bayrı’nın “İstanbul’da Yer Adları” başlıklı on bir yazısı (sy. 34-47, Ağustos 1952-Haziran 1953), Muzaffer Erdoğan’ın “İstanbul’da ...” başlığıyla çeşitli el sanatlarını tarihî belgelere dayanarak incelediği yedi yazısı (aralıklarla sy. 72-104, Temmuz 1955-Mart 1958) dergide çıkan dizi yazılardan bazılarıdır.

Her cildin sonunda yazar soyadına göre o ciltte yer alan yazılar “İndeks” başlığı altında verilmiş, her beş cildin sonunda konularına göre genel indeks şu başlıklar altında yer almıştır: “Genel Konular”, “Metot-Görüşler”, “Anonim Halk Edebiyatı”, “Müzik-Türküler”, “Millî Danslar-Eğlenceler-Çocuk Oyunları”, “Genel Folklor: Gelenekler-Görenekler-İnanmalar”, “Halk Hekimliği”, “Şairler”, “Masal-Efsane-Rivayet-Fıkra”, “Etnografya Malzemesi”, “Kitaplar-Eleştirmeler.” Bunların yanında X. cildin indeksinde “Yeni Çıkan Eserler”, “Diğer Yazılar ve Olaylar”la “Biyografya” başlıkları, XV. cildin sonundaki indekste ise “Halk Dansları Eğlenceler Oyunlar” başlığıyla spor da bulunmaktadır. Birden çok konuyu ilgilendiren yazılar ilgili oldukları her konuda ayrıca gösterilmiştir. “Konu-Yazar Kaynakçası” adıyla yapılan bir çalışmada ise (bk. bibl.) dergide yer alan yazılar yirmi dört konu başlığında ve onlarca alt başlıkta toplanmıştır.

Türk Folklor Araştırmaları dergisinde en çok yer alan yazarlar yer alış sırasına göre şöylece sıralanabilir: M. Halid Bayrı, S. Yaver Ataman, İhsan Hınçer, M. Fahrettin Kırzıoğlu, Cahit Öztelli, Y. Kemal Göğçeli, H. Zübeyr Koşay, Hikmet Dizdaroğlu, Z. Fahri Fındıkoğlu, M. Şakir Ülkütaşır, H. Bedi Yönetken, Bora Hınçer, Şükrü Elçin, A. Rıza Önder, Münevver Alp, Metin And, Nejat Birdoğan, Mehmet Önder, A. Kutsi Tecer, Malik Aksel, M. Adil Özder, Muammer Kemal Özergin, İshak Sunguroğlu, Saim Sakaoğlu, A. Süheyl Ünver, Aydın Oy, İbrahim Aslanoğlu, M. Sabri Koz, İ. Ünver Nasrattınoğlu, Şevket Beysanoğlu, Nail Tan, Türker Acaroğlu, Nevzat Gözaydın, Kâmil Toygar, A. Edip Uysal. Dergide daha az görülen diğer önemli isimler de şunlardır: N. Sâmi Banarlı, B. Rahmi Eyüboğlu, E. Cem Güney, Naki Tezel, Osman Nuri Ergin, Abdülbaki Gölpınarlı, Fethi Gemuhluoğlu, İ. Hakkı Konyalı, R. Ekrem Koçu, M. Tahir Alangu, Muzaffer Sarısözen, V. Cem Aşkun, H. Ziya Ülken, Turgut Günay, O. Şaik Gökyay, Muzaffer Erdoğan ve Bilge Seyidoğlu.

Bu madde TDV İslâm Ansiklopedisi’nin 2012 yılında İstanbul’da basılan 41. cildinde, 540-541 numaralı sayfalarda yer almıştır. Matbu nüshayı pdf dosyası olarak indirmek için tıklayınız.