İSPANYA
Avrupa’nın güneybatısındaki İber yarımadasında yer alan ülke.
TÂRIK b. ZİYÂD
Mûsâ b. Nusayr ile birlikte Endülüs’ü fetheden kumandan.
MÛSÂ b. NUSAYR
Mağrib-i Aksâ ve Endülüs’ü fetheden Emevî kumandanı.
ABDURRAHMAN I
Endülüs Emevî Devleti’nin kurucusu (756-788).
KURTUBA
Endülüs Emevî Devleti’nin başşehri.
GIRNATA
Endülüs’te en uzun süre İslâm hâkimiyetinde kalan ve Zîrîler’le Nasrîler’e pâyitahtlık yapan şehir.
İŞBÎLİYE
İspanya’nın güneyinde Endülüs bölgesinde yaklaşık beş asır İslâm hâkimiyetinde kalan ve günümüzde Sevilla adıyla anılan şehir.
MÜLÛKÜ’t-TAVÂİF
Endülüs’te 1031-1090 yılları arasında hüküm süren emirlikler.
MURÂBITLAR
Kuzey Afrika, Endülüs ve Balear adalarında hüküm süren Berberî hânedanı ve devleti (1056-1147).
MUVAHHİDLER
Kuzey Afrika ve Endülüs’te hüküm süren Berberî hânedanı (1130-1269).
NASRÎLER
Endülüs’te hüküm süren son İslâm hânedanı (1238-1492).
ALJAMİA
Endülüs’te XVII. yüzyılın başlarına kadar konuşulan ve Arap harfleriyle yazılan İspanyol lehçesi.
ELHAMRA SARAYI
İslâm mimarisinin İspanya’daki en önemli yapılarından biri.
HİŞÂM III
Endülüs Emevî Devleti’nin son halifesi (1027-1031).
MORİSKOLAR
İspanyol hâkimiyeti altında yaşayan zorla hıristiyanlaştırılmış eski müslümanlara verilen ad.
MÜDECCENLER
İspanyollar tarafından geri alınan Endülüs şehirlerinde bir süre daha yaşayan müslümanlar.
MÜVELLEDÛN
Endülüs’te ilk mühtedilerin soyundan gelen nesiller.
MÜSTA‘RİB
İslâm hâkimiyeti ve etkisi altında kalan Endülüs hıristiyanları.
AHBÂR MECMÛA
Endülüs tarihiyle ilgili müellifi bilinmeyen bir eser.
CEZVETÜ’l-MUKTEBİS
Muhammed b. Fütûh el-Humeydî’nin (ö. 488/1095) Endülüs’ün vali, muhaddis, fakih, edip ve şairlerine dair eseri.
TÂRIK yahut ENDÜLÜS FETHİ
Abdülhak Hâmid Tarhan’ın (ö. 1937) İspanya’nın müslümanlar tarafından fethine dair tiyatro eseri.
CEHVERÎLER
Endülüs Emevî Devleti’nin yıkılması üzerine 1031-1070 yılları arasında Kurtuba ve civarında hüküm süren bir hânedan.
HAMMÛDÎLER
1016-1058 yılları arasında Kurtuba, İşbîliye, Mâleka ve Cezîretülhadrâ’da hüküm süren bir İslâm hânedanı.
EFTASÎLER
Batı Endülüs’te 1022-1095 yılları arasında hüküm süren Berberî hânedanı.
HÛDÎLER
Sarakusta (Saragossa) merkez olmak üzere Endülüs’ün kuzeyindeki Sağrüla‘lâ (Aragon) bölgesinde hüküm süren bir Arap hânedanı (1039-1146).
TÂHİRÎLER
Endülüs’te 1031-1078 yılları arasında hüküm süren bir hânedan.
TÜCÎBÎLER
Endülüs’te Sarakusta ve Meriye’de hüküm süren iki müslüman hânedanı.
YAHSUBÎLER
Endülüs’te Leble ve civarında hüküm süren bir hânedan (1023-1054).
ZÜNNÛNÎLER
Endülüs’te Tuleytula ve çevresinde hüküm süren bir İslâm hânedanı (1036-1090).
ABBÂDÎLER
İşbîliye merkez olmak üzere Güneybatı Endülüs’te hüküm süren bir Arap hânedanı (1023-1091).
MERVÂNÎLER
Endülüs’te Mâride ve Batalyevs’te hüküm süren bir İslâm hânedanı (868-930).
ZÎRÎLER
Kuzey Afrika’da ve Endülüs’te iki devlet kuran Berberî hânedanı.
MADRİD
Endülüs’te bir şehir, günümüzde İspanya’nın başşehri ve aynı adı taşıyan otonom bölgenin merkezi.
BELENSİYE
Beş asır İslâm hâkimiyetinde kalan ve bugün Valencia adıyla anılan İspanya’nın üçüncü büyük şehri.
BERŞELÛNE
İspanya’nın kuzeydoğu kıyılarında yer alan ve yaklaşık doksan yıl İslâm hâkimiyetinde kalmış olan bugünkü Barselona şehri.
MÜRSİYE
İspanya’da yaklaşık beş asır İslâm hâkimiyetinde kalan, halen bir il ve özerk bölge merkezi olan tarihî şehir.
SARAKUSTA
İspanya’da tarihî bir şehir.
MERİYE
Endülüs’te müslümanlar tarafından kurulan bir şehir.
TULEYTULA
İspanya’da günümüzde Toledo adıyla bilinen tarihî şehir.
ŞÂTIBE
Doğu Endülüs şehirlerinden biri.
MÂLEKA
Yaklaşık sekiz asır Endülüs İslâm hâkimiyetinde kalan ve bugün Malaga diye anılan şehir.
BATALYEVS
İspanya’nın Extremadura bölgesinde bir şehir.
TURTÛŞE
Endülüs’ün kuzeydoğusunda tarihî şehir.
ŞENTEMERİYE
Endülüs’te aynı adı taşıyan iki tarihî şehir.
MEDÎNETÜZZEHRÂ
Endülüs’te İslâm mimarisinin önemli bir sarayı ve bu saray çevresinde gelişen şehir.
ÜŞBÛNE
Endülüs’te tarihî bir şehir, günümüzde Portekiz’in başkenti.
BÂCE
Portekiz’de eski bir İslâm şehri.
VÂDİLKEBÎR
Endülüs’ün güneyinde bir nehir.
MÜVEŞŞAH
Endülüs’te ortaya çıkan bir şiir türü.
ZECEL
Endülüs’te ortaya çıkan bir halk şiiri türü.
ALKAZAR
Endülüs’te bulunan ve en önemlileri Sevilla Alkazarı olan müstahkem Ortaçağ sarayları.
al-ANDALUS
İspanya’da Endülüs İslâm medeniyeti üzerine 1933-1978 yılları arasında yayımlanan kırk üç ciltlik ilmî dergi.
MEŞRİKĪLER
Kuzey Afrika’ya ve Endülüs’e göç ederek yerleşen Araplar’la onlardan etkilenip Araplaşmış olanlara verilen ad.
ZELLÂKA SAVAŞI
Endülüs’te müslümanların hıristiyanlara karşı elde ettiği büyük zafer (479/1086).
BELÂTÜŞŞÜHEDÂ
Abdurrahman el-Gāfikī kumandasındaki İslâm ordusuyla Charles Martel’in emrindeki Frank kuvvetleri arasında Poitiers yakınlarında meydana gelen savaş (114/732).
KASTİLYA
İspanya’da tarihî bir bölge ve burada kurulan krallık.
ARAGON
İspanya’nın kuzeydoğusunda bağımsız bir bölge; 1035-1833 yılları arasında burada hüküm süren ve Endülüs’teki İslâm hâkimiyetine son veren hıristiyan krallığı.
KŪMİS
Endülüs Emevî Devleti’nde emîr veya halifelerce tayin edilen hıristiyan cemaat lideri.