x
- "
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 0
- *
- -
- q
- w
- e
- r
- t
- y
- u
- ı
- o
- p
- ğ
- ü
- ,
- a
- s
- d
- f
- g
- h
- j
- k
- l
- ş
- i
- ABC
- z
- x
- c
- v
- b
- n
- m
- ö
- ç
- .
- ABC
- Boşluk
- Sil

« Madde sayfasına git

ŞİİR ile İLİŞKİLİ MADDELER

الشعر

Şiirin dışında kalan söz dizimi kurallarına uygun anlatım biçimi.

Nazım sistemi; kalıp ölçüsü anlamında terim.

Arap edebiyatında doğmuş ve İslâmî edebiyatlara yayılmış bir nazım sistemi ve Arap nazım sisteminde ilk şatrın son tef‘ilesi.

Türk şiirinde çok eskiden beri kullanılan ve mısralardaki hece sayısının eşitliği esasına dayanan vezin.

Arap nazım sisteminde en küçük nazım birimi.

Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında beyti oluşturan bir satırlık nazım parçası.

Beyit veya mısra sonlarında yer alan ve benzer sesler içeren kelimeler düzeni.

ZARÛRÂT-ı Şİ‘RİYYE

Şiirin vezin ve kafiye düzeniyle armonik yapısını korumak için şaire tanınan kural dışı tasarruflar anlamında bir terim.

Topluluk karşısında usulüne uygun şiir okuma.

Arap, Fars ve Türk şiirinde en çok kullanılan eski ve uzun bir form.

Eski şiirin en çok kullanılan ve sevilen nazım şekli.

Klasik Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında kişi ve topluluklarla çeşitli mekânların övülmesi maksadıyla yazılmış şiir.

Hz. Peygamber için yazılan övgü şiiri.

Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında özellikle ölenin veya kaybedilen değerlerin ardından onu öven ve kaybının üzüntüsünü terennüm eden şiirlerin genel adı.

Klasik Şark edebiyatlarında konusu Allah’a yakarış olan manzumelerle bunların bestelenmiş şekillerine verilen ad.

Dinî-tasavvufî muhteva taşıyan bestelenmiş şiirlerin genel adı.

Türk edebiyatında Kerbelâ Vak‘ası’nı anlatan mersiyelerle bunların bestelenmiş şekillerinin ve yeni yılı tebrik için yazılmış şiirlerin genel adı.

Divan şiirinde ramazan ayını konu edinen manzumelerin genel adı.

Türk ve İran klasik şiirinde teşbîb kısmında bahar tasviri yapılan kasidelere verilen ad.

Divan edebiyatında kış mevsimini konu alan şiir türü.

Mİ‘RÂCİYYE

İslâm edebiyat ve sanatlarında Hz. Peygamber’in mi‘racını konu alan eserlerin genel adı.

Hz. Peygamber’in doğumu; doğum yıl dönümü vesilesiyle yapılan törenlere verilen isim; bu törenlerde okunmak üzere yazılmış eserlerin ortak adı.

Divan edebiyatında ramazan ve kurban bayramları vesilesiyle yazılmış kaside.

Avcılık şiirleri için kullanılan bir terim.

Ölen kişinin ardından nağme ile terennüm edilen sözler; yas törenlerinde söylenen şiir, şarkı ve türküler.

Türk halk edebiyatı ve mûsikisinde türkü, mâni, koşma gibi nazım şekilleriyle yazılan ezgili şiir türlerinin genel adı.

Arap edebiyatında kahramanlık şiirleri ve bu adla düzenlenen antoloji türü.

İslâm edebiyatında bendlerden kurulu nazım şekillerinin genel adı.

Fars, Türk ve Urdu edebiyatlarında birbiriyle kafiyeli ikişerli mısralardan oluşan nazım şekli.

Dört mısralı nazım şekli.

Arap, Fars ve Türk edebiyatlarında bentlerden oluşan nazım şekli.

Şekil, konu ve ezgi özellikleri bulunan ve Türk halk edebiyatında en çok kullanılan nazım şekli.

Âşık edebiyatında bir nazım şekli.

İran ve bilhassa Türk edebiyatında kullanılan bir nazım şekli.

Ezgi ile söylenen anonim halk edebiyatı nazım biçimi.

Anonim Türk halk şiirinde bir nazım şekli.

Klasik Türk edebiyatında kullanılan yerli bir nazım şekli.

Ağaç biçiminde düzenlenmiş bir nazım türü, kelimelerin ardarda eş anlamlılarıyla açıklandığı bir sözlük çeşidi.

Arap halk türküleri formlarından ve halk diliyle yazılıp söylenen nazım şekillerinden biri.

Endülüs’te ortaya çıkan bir şiir türü.

Endülüs’te ortaya çıkan bir halk şiiri türü.

Eski Fars ve Türk edebiyatlarında farklı dillerde söylenmiş mısraların oluşturduğu şiir.

Divan edebiyatında her mısra veya beytin sonunda aynı veznin bir cüzüyle yazılmış birer kısa mısra bulunan manzume.

Halk şiirinde kafiye karşılığı olarak kullanılan bir terim.

Manzum eserlerde kafiyeyi oluşturan kelimenin son harfine eklenen harf, takı, kelime veya kelime grubu.

Divan şiirinde sanat ve anlam derinliğine dayanan üslûp akımı.

Şiirde alıntı yapma; bir kelimeyi başka bir kelimenin anlamını da içerecek biçimde kullanma mânasında dil ve edebiyat terimi.

Şiiri tef‘ile, hece ve harflere göre bölümleme anlamında edebiyat terimi.

Şiir ve nesirde tema ve konular arasında münasebet düşürerek geçiş yapma anlamında bedî‘ terimi.

Şiir ve nesirde tema ve konular arasında ilgi kurmadan geçiş yapmak anlamında bedî‘ ilmi terimi.

İki şairin birbirinden habersiz aynı şiir parçasını söylemesi anlamında edebiyat terimi.

SEHL-i MÜMTENİ

Kolay görünmekle birlikte benzerinin söylenmesi çok zor olan söz, mısra, beyit anlamında belâgat terimi.

Başkasına ait bir söz veya şiiri sahiplenmek anlamında edebiyat terimi.

Şiiri (veya güzel sözü) önceden hazırlanmadan, düşünüp tasarlamadan içe doğduğu gibi söylemek anlamında edebiyat terimi.

Mesaj gizleme ve çözme yöntemleriyle klasik Arap, Fars ve Türk şiirinde içine isim gizlenmiş beyit ve kıtaları ifade eden bir terim.

TARİH DÜŞÜRME

İslâm kültüründe bir olayın tarihini bir mısra, beyit veya ibare içinde ebced hesabına uygun şekilde belirtme sanatı.

Bir edebî eserin benzeri.

Arap edebiyatında edebî metin ve şiirlerden derlenmiş kitap türü, antoloji.

Manzum ve mensur eser veya eserlerle süreli yayınlardan seçilmiş metinlerin yer aldığı derlemelerin genel adı; antoloji.

Genellikle âşık edebiyatı, halk edebiyatı ve folklor ürünlerinin toplandığı anonim mahiyette bir mecmua türü.

DÎVÂNÜ’l-MEÂNÎ

Ebû Hilâl el-Askerî’nin (ö. 400/1009’dan sonra) şiirde konu, mâna ve üslûba dair eseri.

eş-Şİ‘R ve’ş-ŞUARÂ

İbn Kuteybe’nin (ö. 276/889) Arap şiiri ve şairlerine dair eseri.

Câhiliye döneminde yedi (veya on) şaire ait seçkin kaside koleksiyonuna verilen ad.

Her hakkı mahfuzdur. TDV İslâm Ansiklopedisi’nin her türlü telif hakkı TDV İslâm Araştırmaları Merkezi’ne ait olup 5846 sayılı Kanun hükümlerine tâbidir. TDV İslâm Ansiklopedisi internet sayfalarındaki yazıların bütün olarak elektronik ya da matbu bir ortamda yayımlanması yasaktır; ancak kaynak gösterilmesi (TDV İslâm Ansiklopedisi internet sitesinde yer aldığının ifade edilmesi) ve doğrudan aktif bağlantı verilmesi şartıyla yazılardan kısa bölümler iktibas edilebilir. TDV İslâm Ansiklopedisi internet sayfalarında yer alan resim, fotoğraf, grafik, çizim, cetvel vs. her türlü görüntü malzemesinin başka bir ortamda yayımlanması kesinlikle yasaktır.