M. UĞUR DERMAN - TDV İslâm Ansiklopedisi

M. UĞUR DERMAN

Müellif toplam 82 madde veya madde bölümü telif etmiştir.
TDV İslâm Ansiklopedisi’ne katkıda bulunduğu ilim dalları:
    İslam Sanatları, Türk Tarihi ve Medeniyeti
Müellifin özgeçmişi
Balıkesir Bandırma’da doğdu (1935). Haydarpaşa Lisesi’nden (1953) ve İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi Eczacılık Okulu’ndan (1960) mezun oldu. Bir süre İstanbul’da serbest eczacılık yaptı (1963-1978). Türk Petrol Vakfı’nın yönetimini üstlendi (1977). 1955’ten itibaren Devlet Güzel Sanatlar Akademisi’nin emekli hocalarından Hezarfen Hattat Necmeddin Okyay’ın (1883-1976) hat ve diğer kitap sanatları alanlarında öğrencisi oldu ve 1960 yılında tâlik hattından icâzet aldı. Ayrıca Macit Ayral (1891-1961), Halim Özyazıcı (1898-1964) ve Prof. Dr. Süheyl Ünver (1898-1986) gibi alanın önde gelen üstatlarından da çok istifade etti.

Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nde, Marmara Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde (1985-2006) ve Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde (1985-2006) öğretim görevlisi statüsünde dersler verdi. 1997’de Mimar Sinan Üniversitesi tarafından öğretim üyeliğine kabul edilerek kendisine fahrî profesör (Prof. h.c.) unvanı verildi.

Türk hat sanatının tanıtımı için T.C. Kültür Bakanlığı tarafından Kahire (1976), Cidde (1980) ve Chicago’ya (1987), yine aynı amaçla İslam Konferansı Teşkilatı İslâm Tarih, Sanat ve Kültür Merkezi (IRCICA) tarafından Bağdat (1988), Küveyt (1992), İslâmâbâd (1994), Kahire (1997) ve Tunus’a (1997) gönderildi.

Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı tarafından “Geleneksel Sanatlar” alanında Kültür ve Sanat Büyük Ödülü’ne (2009) ve UNESCO Yaşayan Kültür Hazinesi Ödülü’ne (2010) lâyık görüldü.

Medeniyet Aleminde Yazı ve İslâm Medeniyetinde Kalem Güzeli (Ankara 1974, 1989), Türk Sanatında Ebru (İstanbul 1977), Türk Hat Sanatının Şaheserleri (İstanbul 1982), İslam Kültür Mirasında Hat Sanatı (İstanbul 1992), Letters in Gold (New York 1998); Edebi ve Hattı ile Ali Alparslan (İstanbul 2010), Doksandokuz İstanbul Mushafı (İstanbul 2010) ve Medresetü’l-Hattâtîn Yüz Yaşında (İstanbul 2015) başlıca eserleridir.
Güncelleme Tarihi: 21 Haziran 2017
Müellifin telif ettiği maddeler veya madde bölümleri
ABDULLAH AMÂSÎ
XVI. yüzyıl Osmanlı hattatı.
ABDULLAH KIRÎMÎ
Osmanlı hattatı.
ABDULLAH ZÜHDİ EFENDİ
Mescid-i Nebevî’nin yazılarını yazan Osmanlı hattatı.
ABDÜLFETTAH EFENDİ
Meşhur Osmanlı hattatı.
AĞAKAPILI İSMÂİL
Türk hattatı.
ÂHAR
Hat, tezhip ve minyatür sanatlarında kullanılan kâğıt üzerine sürülen koruyucu tabaka.
AHMED RÂKIM EFENDİ
Tanınmış Osmanlı hattatı.
AKDİK, Kâmil
Son dönemin “reîsülhattâtîn” unvanlı meşhur hattatı.
ALİ HAYDAR BEY
Türk hattatı.
ALİ RIZÂ BEY
Daha çok manzara resimleriyle tanınan Türk ressamı.
ALTLIK
Hattatların diz üzerinde rahatça yazmak için kâğıdın altına koydukları, kalınca kâğıtlardan yapılmış sert veya yumuşak mukavva plaka.
ALTUNBEZER, İsmail Hakkı
Son devrin meşhur hattatlarından.
ÂRİF BEY, Çarşambalı
Son devrin tanınmış hattatlarından.
ÂRİF EFENDİ, Filibeli
Sülüs ve nesih yazılarıyla tanınmış Osmanlı hattatı.
BESMELE / 2. Bölüm: HAT
“Rahmân ve rahîm olan Allah’ın adıyla” anlamına gelen “Bismillâhirrahmânirrahîm” cümlesinin adı.
DERVİŞ ABDÎ-i MEVLEVÎ
Türk ta‘lik hattatı.
DERVİŞ AHMED
Türk hattatı.
DERVİŞ ALİ, Büyük
Türk hattatı.
DERVİŞ ALİ, İmam
Türk hattatı.
DERVİŞ ALİ, Üçüncü
Türk hattatı.
DERVİŞ MEHMED, Kevkeb
Türk hattatı.
DİVİT
Eskiden yazı takımlarının korunması ve kolayca taşınması için kullanılan mahfaza.
DÜZGÜNMAN, Mustafa
Son devrin tanınmış ebru ve cilt sanatkârı, dinî mûsiki icracısı.
EBRU
Kitreli su üzerine serpilen boyalarla bezenmiş kâğıt ve bunu hazırlama sanatı.
EDHEM EFENDİ, Hezarfen
Nakşibendî şeyhi, fen ve sanat adamı.
ESMÂ İBRET
Osmanlı kadın hattatlarının en önde geleni.
FEHMÎ
Osmanlı hattatı.
FERİD BEY
Osmanlı hattatı.
HÂFIZ OSMAN
Aklâm-ı sittede devir açan Türk hattatı.
HASAN ÇELEBİ
Osmanlı hattatı.
HASAN RIZÂ EFENDİ, Hacı
Âyet-berkenar mushafıyla tanınan Osmanlı hattatı.
HASAN ÜSKÜDÂRÎ
Osmanlı hattatı.
HASAN ÜSKÜDÂRÎ, Sânî
Osmanlı hattatı.
HÂŞİM EFENDİ, Mehmed
Osmanlı hattatı, tuğrakeş ve sikkezen.
HAT
Arap harflerinden doğarak İslâm medeniyetinde müstakil ve olağan üstü bir mevki kazanan güzel yazı sanatı.
HATÎB MEHMED EFENDİ
Türk ebru sanatının önde gelen isimlerinden.
HATTAT
Arap harflerinden doğan İslâm yazısını sanat gayesiyle yazan ve öğreten kişi.
HİLYE / 2. Bölüm: HAT
Bilhassa Hz. Peygamber’in fizikî özellikleri, bunları anlatan edebî eserler ve aynı konuda hüsn-i hatla yazılmış levhalar için kullanılan terim.
HOKKA
İçine mürekkep konulan genellikle çanak şeklinde küçük kap.
HÜSEYİN HABLÎ
Osmanlı hattatı.
İBRÂHİM RODOSÎ
Osmanlı hattatı.
İMAM MEHMED EFENDİ
Osmanlı hattatı.
İSMÂİL ZÜHDÜ, Eski
Osmanlı hattatı.
İSMÂİL ZÜHDÜ, Yeni
Osmanlı hattatı.
İSTANBUL / 6. Bölüm: Hat
Marmara bölgesinde Türkiye’nin en büyük şehri ve aynı adı taşıyan küçük bir ilin merkezi.
İSTİF
Hat sanatında harf ve kelimelerin üst üste getirilerek âhenkli ve göze hoş gelecek bir şekilde yerleştirilmesi.
KELİME-i TEVHİD / 2. Bölüm: HAT
İman esaslarının özünü ifade eden cümle için kullanılan bir tabir.
KUNT, Fatma Rikkat
Tezhip sanatkârı ve hocası.
LAZ ÖMER EFENDİ
Osmanlı hattatı.
MAHMUD CELÂLEDDİN EFENDİ
Osmanlı hattatı.
MAKTA‘
Üzerinde kamış kalem ağzının kesilip düzeltildiği alet.
MEDRESETÜ’l-HATTÂTÎN
Hüsn-i hat ile İslâm kitap sanatlarının öğretim ve eğitimi için 1915’te kurulan Osmanlı müessesesi.
MEHMED İLMÎ EFENDİ
Osmanlı hattatı.
MEHMED İZZET EFENDİ
Rik‘a yazısında çığır açan Osmanlı hattatı.
MEHMED NAZİF BEY
Osmanlı hattatı.
MEHMED RÂSİM, Eğrikapılı
Osmanlı hattatı.
MEHMED ŞEFİK BEY
Osmanlı hattatı.
MEHMED ŞEVKET EFENDİ
Osmanlı hattatı.
MEHMED ŞEVKİ EFENDİ
Osmanlı hattatı.
MEHMED VASFİ, Kebecizâde
Osmanlı hattatı.
MURAKKA‘
Güzel yazı örneklerinin bir araya getirilmesiyle hazırlanan albüm.
MUSTAFA İZZET, Kazasker / 1. Bölüm
Osmanlı hat ve mûsikisinin XIX. yüzyıldaki büyük isimlerinden.
MUSTAFA İZZET, Yesârîzâde
Osmanlı hattatı, celî ta‘lik üstadı.
MUSTAFA VÂSIF, Çömez
Osmanlı hattatı.
MÜHRE
Ham kâğıtları düz hale getirip parlaklık vermek için kullanılan alet.
NESİH
Aklâm-ı sittenin çok kullanılan bir çeşidi.
OKYAY, Mehmed Necmeddin
Hat, ebru ve kitap sanatları üstadı.
ÖZYAZICI, Mustafa Halim
XX. yüzyılın büyük Türk hattatı.
SÂMİ EFENDİ, İsmâil Hakkı
Osmanlı celî ta‘lik ve celî sülüs hattının son büyük üstadı.
SUYOLCUZÂDE MUSTAFA EFENDİ
Osmanlı hattatı.
TA‘LİK
Altı çeşit yazının dışında İran’da ortaya çıkan kadîm bir yazı türü.
TUĞRA
Türkler’de devleti temsil eden hükümdarlık alâmeti.
TUHFE-i HATTÂTÎN
Müstakimzâde Süleyman Sâdeddin Efendi’nin (ö. 1202/1788) hat ve hattatlara dair eseri.
YAHYÂ HİLMİ EFENDİ
Osmanlı nesih hattının seçkin üstatlarından.
YAZIR, Mahmut Bedrettin
Kalem Güzeli adlı eseriyle tanınan hattat.
YESÂRÎ MEHMED ESAD
Ta‘lik hattına Osmanlı-Türk kimliğini kazandıran hattat.
TDV İslâm Ansiklopedisi'nden rastgele bir madde okumak ister misiniz?
BAŞKA BİR MADDE GÖSTER