x
- "
- 1
- 2
- 3
- 4
- 5
- 6
- 7
- 8
- 9
- 0
- *
- -
- q
- w
- e
- r
- t
- y
- u
- ı
- o
- p
- ğ
- ü
- ,
- a
- s
- d
- f
- g
- h
- j
- k
- l
- ş
- i
- ABC
- z
- x
- c
- v
- b
- n
- m
- ö
- ç
- .
- ABC
- Boşluk
- Sil

« Madde sayfasına git

ŞÎA ile İLİŞKİLİ MADDELER

الشيعة

Hz. Peygamber’in vefatından sonra devlet yönetiminin Hz. Ali’ye ve onun soyundan gelenlere ait olduğu düşüncesi etrafında birleşen çeşitli grupların ortak adı.

İlk müslümanlardan, Hz. Peygamber’in damadı ve Hulefâ-yi Râşidîn’in dördüncüsü (656-661).

İmâmeti dinin esaslarından kabul eden, bazan Şîa ve İsnâaşeriyye ile eş anlamlı olarak kullanılan Şiî fırkaların ortak adı.

Başlangıçta Zeyd b. Ali’den ayrılan ilk İmâmîler’e, daha sonra bütün Şiî fırkaları ile Şiî unsurları taşıyan bazı bâtınî gruplarına verilen isim.

İSNÂAŞERİYYE

On iki imam sistemini benimseyen Şiî fırkası.

Lübnan’daki İmâmî İsnâaşerî Şiîleri’nin mahallî adı.

İsnâaşeriyye Şîası’nın fıkıh mezhebi.

İmâmiyye Şîası içinde, dinî hükümlerin tek kaynağı olarak sadece kendi imamlarının rivayetlerini esas kabul edenlere verilen ad.

İmâmiyye Şîası geleneğinde dinî hükümlerin aklî istidlâl yoluyla elde edilebileceğini savunan ekol.

İsmâil b. Ca‘fer es-Sâdık’a nisbet edilerek varlığını günümüze kadar sürdüren aşırı Şiî mezhebi.

II. (VIII.) yüzyılın ilk çeyreğinde Kûfe’de ortaya çıkan, Irak, Taberistan ve özellikle Yemen’de varlığını sürdüren ılımlı bir Şiî fırkası.

Muhammed b. Hanefiyye’nin imam ve mehdî olduğunu iddia eden ilk aşırı Şiî grupların ortak adı.

İmamın gerçekte ölmeyip tekrar dünyaya döneceğini ileri sürerek bir sonraki imamın imâmetini kabul etmeyen Şiî gruplarına verilen ad.

Daha çok Şîa’ya mensup olan ve aşırı düşünceler taşıyan gruplar için kullanılan, İslâm toplumu tarafından tasvip edilmemeyi belirten bir terim.

Âlemin yaratılışı ve idaresinin Hz. Peygamber’e, Ali’ye ve imamlara verildiğini ileri süren aşırı Şiî grubu.

Hz. Peygamber’in vefatı üzerine Hz. Ali’ye destek vermemeleri sebebiyle imâmet konusunda ashabın büyük çoğunluğunu kusurlu sayan Şiî gruplarına verilen isim.

Şîa’nın Hz. Ali taraftarlarına düşmanlık besleyenler için kullandığı bir tabir.

Başlangıçta Hz. Osman taraftarlarını, daha sonra ilk üç halifeyi meşrû görüp Havâric ile Şîa dışında kalan müslüman çoğunluğunu ifade eden terim.

Ebü’l-Hattâb el-Esedî (ö. 138/755 [?]) tarafından kurulan aşırı Şiî fırkası.

Muhammed Kâzım İsfahânî’ye (ö. 1293/1876) nisbetle İran’da ortaya çıkan ve genellikle Şîa tarafından cemaat dışı kabul edilen Şiî tasavvuf grubu.

İmâmiyye Şîası içinde bir fırka.

Hz. Ali’ye bağlılık noktasında birleşen çeşitli dinî ve siyasî gruplar için kullanılan bir terim.

Eski dinî inançlarını ve geleneklerini kendilerine has bir İslâmî anlayışla birleştirip sürdüren Türkmenler’in bazı bâtınî-Şiî anlayışları benimsemesiyle ortaya çıkan terim, böyle bir dinî ve sosyal yapıya mensup kişi veya topluluk.

Hz. Ali’ye ilâhlık isnat eden bâtınî bir fırka.

Daha çok Batı İran’da ve Irak’ın bazı bölgelerinde yayılan, eski dinlerden ve aşırı Şiîlik’ten etkilenen bir fırka.

Hz. Peygamber’in vefatından sonra İslâm toplumunun dinî ve siyasî liderliği görevi.

Dinin inanç esaslarını veya amelî hükümlerini anlama ve yorumlama konusunda kendine özgü yaklaşımlara sahip düşünce sistemi; bu yaklaşımlar etrafında meydana gelen ekolleşmenin ürünü olan ilmî ve fikrî birikim.

İmâmiyye ve İsmâiliyye Şîası’nda Hz. Peygamber’in daha hayatta iken yetkilerini ileriye dönük olarak kendisine devrettiğine inanılan kişi, vâris, temsilci.

MEHDÎ el-MUNTAZAR

İmâmiyye Şîası’nca halen gaybet halinde olduğuna, gelecekte mehdî olarak ortaya çıkıp dünyada adaletli bir düzen kuracağına inanılan on ikinci imam.

Şiî fırkalarınca, ölmediği halde insanlar arasından ayrıldığına ve bir gün döneceğine inanılan lider için kullanılan sıfat.

İsnâaşeriyye Şîası’na göre on ikinci imamın gaybeti döneminde onun adına faaliyetleri yürüten kişilere verilen unvan.

Şîa literatüründe genellikle imam ve ondan sonra en yetkili kişi anlamında kullanılan bir terim.

Şîa fırkalarının kendi mezhep büyükleri için kullandıkları dinî unvan.

İsnâaşeriyye Şîası’nın âlim ve fakihleri için kullanılan bir unvan.

MERCİ-i TAKLÎD

İmâmiyye Şîası’nda fetvasına başvurulan en yetkili müctehid.

ÇÂRDEH MA‘SÛM-i PÂK

İsnâaşeriyye Şiîleri’nin hata ve günahtan münezzeh olduğuna inandıkları on dört kişiyi ifade eden bir tabir.

Bazı Şiî gruplarına göre imamın ölümden veya gaybete girmesinden sonra zuhuru, İsnâaşeriyye Şîası’na göre ise kıyametin kopmasından önce imamların ve onlara zulmedenlerin yeniden dünyaya dönmesi anlamında bir terim.

Şîa fırkalarına göre Allah’ın ilim, irade ve tekvîn sıfatlarında değişmeler meydana gelebileceğini ifade eden kelâm terimi.

İmâmiyye Şîası’nın devlet başkanlığı, dolayısıyla siyasî hâkimiyet konusunda kendileri gibi düşünmeyenlerle ilişkiyi kesmesi anlamında bir terim.

Hz. Hüseyin’in türbesinin bulunmasından dolayı Şiîler’ce kutsal sayılan şehir.

Hz. Hüseyin ile yakınlarının Kerbelâ’da şehid edilmesini konu alan temsilî gösteriler için İmâmiyye Şîası arasında kullanılan bir terim.

Hz. Ali’nin imâmeti açısından Şiî gruplar nezdinde tarihî önem taşıyan yer.

Şîa’nın muharrem ayında toplu matem merasimlerini icra ettiği yerlerin genel adı.

İmâmiyye Şîası mensuplarınca imamların oğulları ve torunlarının türbeleri için kullanılan bir terim.

İmâmiyye Şîası’nın en önemli ziyaret yerlerinden biri.

Irak’ta, Şiîler’ce mukaddes sayılan bazı ziyaret yerlerine verilen isim.

ÂSİTÂN-ı KUDS

Şiîler’in sekizinci imamı Ali er-Rızâ’nın İran’ın Meşhed şehrindeki türbe ve külliyesi.

Irak’ta Şiîler’ce kutsal sayılan tarihî şehir.

Mekke-Medine yolunda, özellikle Şiîler tarafından kutsal sayılan bir vadi.

Aşırı Şiî İsmâiliyye mezhebine mensup bir zümre.

909-1171 yılları arasında Kuzey Afrika, Mısır ve Suriye’de hüküm süren bir Şiî devleti.

Horasan’ın Beyhak bölgesinde hüküm süren bir Şiî hânedanı (1337-1386).

MÜŞA‘ŞA‘LAR

1435-1924 yılları arası Hûzistan’da Havîza ve çevresine hâkim olan Arap asıllı Şiî hânedanı.

Yemen’de hüküm süren bir Şiî hânedanı (1047-1138).

Aden merkez olmak üzere Yemen’in güneyinde hüküm süren Şiî bir hânedan (1080-1175).

KÜTÜB-i ERBAA

İmâmiyye Şîası’nın dört temel hadis kitabı.

Her hakkı mahfuzdur. TDV İslâm Ansiklopedisi’nin her türlü telif hakkı TDV İslâm Araştırmaları Merkezi’ne ait olup 5846 sayılı Kanun hükümlerine tâbidir. TDV İslâm Ansiklopedisi internet sayfalarındaki yazıların bütün olarak elektronik ya da matbu bir ortamda yayımlanması yasaktır; ancak kaynak gösterilmesi (TDV İslâm Ansiklopedisi internet sitesinde yer aldığının ifade edilmesi) ve doğrudan aktif bağlantı verilmesi şartıyla yazılardan kısa bölümler iktibas edilebilir. TDV İslâm Ansiklopedisi internet sayfalarında yer alan resim, fotoğraf, grafik, çizim, cetvel vs. her türlü görüntü malzemesinin başka bir ortamda yayımlanması kesinlikle yasaktır.